Modlitwa św. Karola Boromeusza

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Osiek
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Andrzeja Apostoła
Miejsce przechowywania
drewniany kościół św. Andrzeja Apostoła
Identyfikator
DZIELO/13068
Kategoria
obraz
Dookreślenie zabytku
ołtarz boczny, południowy
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz św. Karola Boromeusza stanowi centralną część dawnego ołtarza z kaplicy w pałacu w Osieku. Nastawę przeniesiono w latach siedemdziesiątych XX wieku do drewnianego kościoła św. Andrzeja Apostoła w Osieku. Ustawiono ją na ołtarzu Krzyża Świętego przy południowej ścianie łuku tęczowego, gdzie do tego czasu znajdowało się rzeźbione epitafium Mikołaja i Beaty Porębskich z 1610 roku, pełniące rolę nastawy.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zbliżonego do kwadratu ukazuje modlącego się w komnacie św. Karola Boromeusza. Święty ujęty w trzy czwarte w prawo klęczy ze złożonymi rękami do modlitwy przed krucyfiksem. Boromeusz ma lekko uniesioną głowę ukazaną w trzech czwartych. Pogodną twarz charakteryzuje duży nos, wydatne usta oraz nieznaczny zarost. Na głowie otoczonej nimbem widać wydatną tonsurę. Niejako z ust świętego wydobywa się świetlisty promień rozszerzający się przy rogu obrazu na tle którego widnieje łaciński napis: [SI]C LUCEAT LUX VESTRA CORA[M] HOMINIBUS. Święty ubrany jest w purpurową kardynalską sutannę i mucet oraz białą komżę zdobioną u spodu koronką. Krucyfiks przed którym klęczy święty stoi na stole nakrytym czerwono-szkarłatną tkaniną sięgającą posadzki. Obok krzyża stojącego na profilowanym postumencie, zdobionym czaszką z piszczelami, stoi dzwonek, a za nim leży kardynalski biret. Tło dla tych przedmiotów tworzy wzorzysta tkanina zawieszona na ścianie o oliwkowej fakturze pokryta barwnymi motywami roślinno-kwiatowymi. W prawym górnym rogu obrazu widoczna jest purpurowa, zawinięta kotara odsłaniająca zakratowane okno o kamiennym glifie, sięgająca do połowy jego prawej krawędzi.

Zarys problematyki artystycznej

Bez wątpienia w centralnym obrazie retabulum osieckiego należy widzieć echa jednego z najstarszych przedstawień św. Karola Boromeusza sprzed 1604 roku, jakie znajduje się kaplicy Lubomirskich w kościele parafialnym w Niepołomicach. W niepołomickim obrazie przedstawiono do połowy widocznego świętego, ukazanego w profilu ze złożonymi rękami, modlącego się przed krucyfiksem stojącym na fragmentarycznie widocznym stole, obok którego leży księga i dyscyplina. Słynący łaskami wizerunek niepołomicki, podobnie jak i obraz z Osieka, można zestawić z grupą obrazów przedstawiających tzw. veram effigiem św. Karola, powstałych w Italii na przełomie XVI i XVII wieku. Jako przykład można tu przywołać dwa warianty tego samego przedstawienia Vera effigies św. Karola Boromeusza w otoczeniu przedstawień uczynków miłosierdzia, na miedziorytach z 1588 roku autorstwa Antonia Tempesty. W obu przypadkach Arcybiskup Mediolanu stoi za stołem ze złożonymi rękami przed krucyfiksem. W prawym górnym rogu widoczna jest podwiązana kotara. Podobną kompozycję powtarza miedzioryt Hieronima Werixa z 1610 roku oraz pochodzący z tego samego roku miedzioryt Alberta Ronchiego, opartych na vera effigies Świętego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Spękania warstwy malarskiej.

Literatura

K. Smith, F. Tschochner, Karl Borromäus, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, bd. 7, Ikonographie der Helligen. Innozenz bis Melchisedech, hrsg. W. Brauffels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 274-275;
M. Hankus, Niepołomicka "vera effigies" św. Karola Boromeusza, [w:] Święty Karol Boromeusz a sztuka w Kościele powszechnym, w Polsce, w Niepołomicach, red. P. Krasny, M. Kurzej, Kraków 2013, s. 47-58, il. 1-3, 5-6;

Streszczenie

Pochodzący z drugiej połowy XVII wieku obraz ukazujący modlącego się św. Karola Boromeusza stanowi centralną część dawnego ołtarza z kaplicy w pałacu w Osieku, przeniesionego do drewnianego kościoła św. Andrzeja Apostoła. Należy widzieć w nim oddziaływanie jednego z najstarszych przedstawień św. Karola Boromeusza sprzed 1604 roku, jakie znajduje się kaplicy Lubomirskich w kościele parafialnym w Niepołomicach. Słynący łaskami wizerunek niepołomicki, podobnie jak i obraz z Osieka, można zestawić z grupą obrazów przedstawiających tzw. veram effigiem św. Karola, powstałych w Italii na przełomie XVI i XVII wieku.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Modlitwa św. Karola Boromeusza", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/modlitwa-sw-karola-boromeusza

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności