Ukoronowanie Matki Boskiej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Zator
Miejscowość
Palczowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Św. Jakuba
Miejsce przechowywania
prezbiterium
Identyfikator
DZIELO/23626
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
między drugą połową XVIII wieku a pierwszą połową XIX wieku
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty drewnianą, profilowaną, złoconą ramą zawiera scenę Ukoronowania Najświętszej Marii Panny. Prawą, dolną część kompozycji zajmuje przyklękająca na obłoku, pochylona i zwrócona profilem w lewo sylwetka Matki Boskiej. Odwróconą w trzech czwartych głowę charakteryzuje owalna twarz o pełnych rysach i półprzymkniętych oczach. Zebrane do tyłu, ciemnobrązowe włosy, ozdobione sznurami pereł, częściowo osłania biała chusta owinięta wokół szyi. Maria ubrana jest w czerwoną suknię i ciemnoniebieski płaszcz. Ręce złożone są w geście modlitewnym. Głowę okala promienisty nimb oraz 12 gwiazd ułożonych w dwóch kręgach. Lewą część kompozycji zajmuje sylwetka stojącego na obłoku Jezusa w trzech czwartych zwróconego w prawo. Owalną twarz charakteryzuje krótki, brązowy zarost, długie włosy opadają puklami na ramiona. Nagą sylwetkę Jezusa częściowo osłania czerwony płaszcz, głowę okala promienisty nimb. Na dłoniach i stopach widoczne są rany po gwoździach. W lewej, wyciągniętej przed siebie ręce ma berło, prawą wraz z Bogiem Ojcem podtrzymuje koronę nad głową Marii. Za Jezusem widoczny jest duży, ciemnobrązowy krzyż. W prawej, górnej części kompozycji znajduje się postać siedzącego na obłokach Boga Ojca zwróconego w trzech czwartych w prawo i spoglądającego w lewą stronę w dół. Boga Ojca charakteryzuje długi, siwy zarost i siwe włosy, głowę okala trójkątny nimb. Ubrany jest zieloną suknię i biały, rozwiany płaszcz. Na lewej, zgiętej w kolanie nodze ma niebieski glob ziemski, na którym wspiera dłoń z berłem. Pomiędzy postaciami Jezusa i Boga Ojca, na tle promienistej glorii unosi się gołębica Ducha Świętego. Postaci ukazane są na tle jaśniejącego nieba i obłoków.

Zarys problematyki artystycznej

Mimo tego, iż temat wyniesienia Matki Boskiej do chwały królewskiej nie został wspomniany w tekście Pisma Świętego, zarówno w księgach Starego, jak i Nowego Testamentu odnaleźć można fragmenty, które pośrednio odnoszą się do monarszego tytułu Marii. Już w opisach życia rajskiego pojawia się zapowiedź Niewiasty, której potomstwo zmiażdży głowę węża (Rdz 3, 15). Zarówno pozdrowienie Archanioła Gabriela, jak i Elżbiety określa Marię jako błogosławioną spośród wszystkich kobiet (Łk 1, 28; Łk 1, 42). W apokaliptycznej wizji św. Jana Ewangelisty Maria utożsamiana jest z obleczoną w słońce Niewiastą z księżycem pod stopami i wieńcem gwiazd na głowie (Ap 12, 1). Matka Boska jako królowa pojawiła się w nauczaniu pierwszych ojców Kościoła m.in. w pismach św. Efrema (zm. 373) zwracającego się do Bogurodzicy: „Dziewico czcigodna, Królowo i Pani”. Patriarcha Konstantynopola św. German (zm. 732) określa ją mianem „Królowej wszystkich mieszkańców ziemi”, natomiast św. Jan Damasceński (zm. 749) „Królową rodzaju ludzkiego” czy „Panią wszechświata”. Wątek Marii jako królowej jest obszernie realizowany także w ikonografii sakralnej. Już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa Matka Boska ukazywana była jako tronująca z diademem na głowie, bądź w otoczeniu aniołów podtrzymujących koronę. Zwyczaj ten upowszechnił się od X wieku, wówczas także pojawiają się przedstawienia Marii w królewskich szatach siedzącej po prawicy Chrystusa. Od XV wieku natomiast coraz liczniej pojawiają się kompozycje ukazujące Marię koronowaną przez Trójcę Świętą (triumf Marii), często jako sceny finałowe cyklu Zaśnięcia i Wniebowzięcia. Matka Boska najczęściej przedstawiana jest pośrodku sceny, jako klęcząca w geście modlitewnym. Koronę na jej głowę nakładają wspólnie Bóg Ojciec i Syn Boży w asyście Ducha Świętego ukazanego pod postacią gołębicy. Malowidło w kościele w Palczowicach swą formą nawiązuje do kameralnych wersji barokowych przedstawień Ukoronowania, gdzie wizja otwartego nieba ogranicza się do najważniejszych postaci, z pominięciem często występujących chórów anielskich i zastępów świętych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania jest dobry, widoczne lekkie pofałdownia płotna.

Streszczenie

Obraz przedstawiający Ukoronowanie Matki Boskiej w kościele w Palczowicach powstał prawdopodbnie w drugiej połowie XVIII lub w pierwszej połowie XIX wieku w warsztacie nieznanego, prowincjonalnego artysty.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ukoronowanie Matki Boskiej", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ukoronowanie-matki-boskiej

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności