Trójca Święta

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Zator
Miejscowość
Palczowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Św. Jakuba
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/05199
Kategoria
obraz
Czas powstania
XIX wiek
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 88 cm
wysokość – 134 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Opis

Obraz w kształcie zbliżonym do kwadratu, ujęty profilowaną, rzeźbioną, złoconą ramą z przedstawieniem Trójcy Świętej. Po prawej stronie kompozycji sylwetka siedzącego na obłokach Boga Ojca w trzech czwartych zwróconego w prawo. Ukazany jest jako mężczyzna w podeszłym wieku. Głowę charakteryzuje wydatna łysina. Twarz z bruzdami na policzkach, nos długi, ostro zakończony, zaróżowione policzki i gęsty, długi zarost. Długie, siwe, lekko falowane włosy wspierają się na ramionach. Postać ma na sobie suknię w kolorze kremowym oraz obszerny, rozwiany, czerwony płaszcz spięty na lewym ramieniu fibulą i obszyty złoconym, kameryzowanym galonem. W prawej, wspartej na nodze ręce złote berło zwieńczone czerwonym kamieniem. Lewa ręka nieco odsunięta w bok. Prawa noga wsparta na globie ziemskim. Lewą stronę kompozycji zajmuje sylwetka siedzącego na obłokach Jezusa w trzech czwartych zwróconego w lewo. Lekko przechyloną w bok głowę charakteryzje pociągła twarz o delikatnych rysach dojrzałego mężczyzny, z krótkim, brązowym zarostem. Kasztanowe włosy sięgają ramion. Nagą sylwetkę Jezusa osłania narzucony na plecy, lekko rozwiany ciemnoniebieski płaszcz. Prawą ręką podtrzymuje duży krzyż, lewa opuszczona w dół i nieco wysunięta do przodu. Prawa noga wsparta na globie ziemskim z zaznaczonymi zarysami kontynentów, lewa cofnięta. Na lewym boku, dłoniach i stopach widoczne ślady ran. Znajdującą się pod stopami postaci kulę ziemską podtrzymują trzy, nagie unoszące się w powietrzu aniołki. W górnej partii, na tle rozsuniętych obłoków i rozświetlonego nieba gołębica Ducha Świętego, od której biegną wiązki promieni.

Zarys problematyki artystycznej

W retabulum ołtarza głównego w kościele w Palczowicach znajduje się namalowane w XIX wieku przedstawienie Trójcy Świętej, czyli Trzech Osób Boskich – Boga Ojca, Syna Bożego i Ducha Świętego istniejących w odrębnych relacjach osobowych, jednak w jedności istoty oraz równości majestatu. W sztukach plastycznych występuje kilka wariantów ukazywania Trójcy Świętej, zarówno w postaci sylwetek ludzkich, jak i symboli graficznych związanych z liczbą 3. Jest nimi zatem trójkąt równoramienny, czy potrojone motywy, jak płatki koniczyny, zające, nakładające się na siebie koła. Zaskakującym wątkiem w plastycznych wyobrażeniach Trójcy Świętej są hybrydyczne twory, jak „tricephalus” czyli głowa o trzech obliczach lub trzy głowy osadzone na jednym korpusie. Tego typu przedstawienia zostały zakazane w 1628 roku. Najczęściej stosowanym w wyobrażeniach plastycznych sposobem ukazywania Trójcy Świętej na przestrzeni wieków były wizerunki figuralne. Jednym z najstarszych przedstawień trzech, niemal identycznych postaci ludzkich interpretowanych jako Trójca Święta jest fragment dekoracji sarkofagu z IV wieku w Muzeum Laterańskim. Motyw ten ewoluował w wersji wizerunków trzech mężczyzn – młodzieńca, dojrzałego mężczyzny oraz starca. Najpopularniejszą wersją jest natomiast przedstawienie Boga Ojca jako starca, Chrystusa Zmartwychwstałego i towarzyszącej im gołębicy Ducha Świętego. Jednak i w tym typie wykształciło się kilka wersji ikonograficznych, jak średniowieczny temat Paternitas ukazujący tronującego Boga Ojca z Synem Bożym w typie Emanuela. Jest on bliższy sztuce Kościoła wschodniego, na zachodzie natomiast w XII wieku wykształcił się tzw. Tron Łaski, gdzie Bóg Ojciec trzyma ukrzyżowanego Chrystusa. Wariantem tego przedstawienia jest występujący od XIV wieku motyw Pietas Domini z Bogiem Ojcem podtrzymującym zdjęte z krzyża ciało Syna Bożego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Płótno pofalowane i przedziurawione w kilku miejscach, ubytki warstwy malarskiej.

Streszczenie

W retabulum ołtarza głównego w kościele parafialnym w Palczowicach znajduje się namalowane w XIX wieku przedstawienie Trójcy Świętej w jednej z najczęściej spotykanych wersji ikonograficznych.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Trójca Święta", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/trojca-swieta-14

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności