Tabernakulum

Opis

Tabernakulum na rzucie półkoła, na profilowanej podstawie, na której drewniane toskańskie kolumny podtrzymujące belkowanie z wydatnym gzymsem ozdobionym gładkimi arkadkami wypełnionymi rozetkami. Między kolumnami półkoliście zakończone drewniane arkady wypełnione ściankami. W środkowej, drewnianej, imitującej marmur, pełniącej funkcję drzwiczek, intarsjowany krzyż z jasnego drewna, otoczony symetryczną dekoracją z gładką wicią roślinną i palmetą w podłuczu.Ścianki boczne marmurowe z dekoracją groteskową (wicie arabeski przechodzące w abstrakcyjne głowy ptaków) i stylizowaną muszlą palmetową w podłuczu. Kopuła pokryta gładkimi żebrami prowadzonymi dośrodkowo, między którymi dekoracja roślinno-geometryczna.

Zarys problematyki artystycznej

Tabernakulum było częścią większej kompozycji - sacramentarium - składającej się z nastawy w formie ołtarza, na którym ustawione było tabernakulum w kształcie świątyńki (tempietta) z kopułą na przechowywanie Najświętszego Sakramentu adorowaną przez parę aniołów. Według profesora Jerzego Miziołka w tle znajdować się mogła ścianka, ujęta pilastrami z płaskorzeźbą przedstawiającą Trójcę Świętą (obecnie wmurowana w barokowy ołtarz w kaplicy biskupa Tomickiego). Tabernakulum powstało na zlecenie biskupa krakowskiego Piotra Tomickiego, podkanlerzego, jednego z najważniejszych humanistów i mecenasów sztuki i stanęło w prezbiterium kościoła, na lewo od głównego ołtarza. W 1605 tabernakulum przeniesiono do kaplicy Mariackiej (Batorego), a pomiędzy 1645 a 1647 rozebrano całkowicie. Adorujące anioły - jedne z najpiękniejszych renesansowych rzeźb w Polsce, zostały zakupione w 1893 roku przez Muzeum Narodowe w Krakowie od kamieniarza Edwarda Stehlika, gdzie znajdują się obecnie (w oddziale Pałacu Erazma Ciołka przy ulicy Kanoniczej). Samo tabernakulum prezentuje bardzo wysoki poziom artystyczny i charakterystyczny dla rzeźbiarza sposób dekoracji symetrycznymi, gładkimi wiciami arabeski i groteski na nieobrobionym, fakturowym tle.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

zły, silne zabrudzenia, liczne ubytki mechaniczne

Streszczenie

Tabernakulum pierwotnie stanowiło część sacramentarium - większej kompozycji złożonej z nastawy w formie ołtarza, szafki na przechowywanie Najświętszego Sakramentu w kształcie małej kopułowej świątyńki, dwóch adorujących aniołów (zachowane w Muzeum Narodowym w Krakowie) i płaskorzeźby z przedstawieniem Trójcy Świętej (obecnie w barokowym ołtarzu w kaplicy biskupa Maciejowskiego w katedrze na Wawelu). Jego twórcą był jeden z najwybitniejszych rzeźbiarzy w Polsce - Gian Maria Mosca zwany Padovano (1493-1574). Dzieło wykonał w latach 1533-1536 na zlecenie biskupa Piotra Tomickiego z przeznaczeniem do katedry Wawelskiej.

Bibliografia