Św. Józef z Dzieciątkiem
Zdjęcie nr 1: Obraz uzyskał kształt stojącego owalu. W centrum kompozycji w dwóch trzecich ukazano stojącego św. Józefa, piastującego Dzieciątko Jezus. Święty został ujęty w trzech czwartych w prawo. W obu rękach uniesionych na wysokości piersi trzyma małego Jezusa. Józefa ukazano jako starego mężczyznę z bujnymi, siwymi, krótkimi włosami i taką samą brodą. Ma wysuszoną twarz o jasnej karnacji, wydatny nos i usta. Jego spojrzenie półprzymknietych oczu skierowane jest na Dzieciątko. Ubrany jest w ciemnozieloną tunikę oraz mocno udrapowany, ciemnobrązowy płaszcz obficie spowijający jego postać. Głowę świętego okala nimb. Nagie Dzieciątko prawą ręką dotyka brody swojego opiekuna. W lewej natomiast ułożonej wzdłuż tułowia trzyma gałązkę z kwiatami. Mały Jezus ma owalną twarz, drobny nos i wydatne usta. W głębi widać sekwencję z drzewami, górzysty pejzaż oraz niebo zakryte białymi obłokami.

Św. Józef z Dzieciątkiem

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Grojec
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Wawrzyńca
Miejsce przechowywania
zwieńczenie ołtarza bocznego, prawego
Identyfikator
DZIELO/12963
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
olej na płótnie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz został wprawiony w pierwszej połowie XX wieku w zwieńczenie prawego ołtarza bocznego z drugiej połowy XVIII wieku.

Opis

Obraz uzyskał kształt stojącego owalu. W centrum kompozycji w dwóch trzecich ukazano stojącego św. Józefa, piastującego Dzieciątko Jezus. Święty został ujęty w trzech czwartych w prawo. W obu rękach uniesionych na wysokości piersi trzyma małego Jezusa. Józefa ukazano jako starego mężczyznę z bujnymi, siwymi, krótkimi włosami i taką samą brodą. Ma wysuszoną twarz o jasnej karnacji, wydatny nos i usta. Jego spojrzenie półprzymknietych oczu skierowane jest na Dzieciątko. Ubrany jest w ciemnozieloną tunikę oraz mocno udrapowany, ciemnobrązowy płaszcz obficie spowijający jego postać. Głowę świętego okala nimb. Nagie Dzieciątko prawą ręką dotyka brody swojego opiekuna. W lewej natomiast ułożonej wzdłuż tułowia trzyma gałązkę z kwiatami. Mały Jezus ma owalną twarz, drobny nos i wydatne usta. W głębi widać sekwencję z drzewami, górzysty pejzaż oraz niebo zakryte białymi obłokami.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Józefa w zwieńczeniu bocznego ołtarza w Grojcu stanowi powtórzenie popularnego wizerunku tegoż świętego autorstwa Guida Reniego "Św. Józef z Dzieciątkiem Jezus" z około 1635 roku, przechowywanego w zbiorach Ermitażu w Sankt Petersburgu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły. Obraz wymaga konserwacji. Widoczne są liczne przemalowania, zabrudzenia warstwy malarskiej, jej ubytki oraz pożółkłe werniksy.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 11;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 416.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem św. Józefa z Dzieciątkiem został wprawiony w pierwszej połowie XX wieku w zwieńczenie prawego ołtarza bocznego z drugiej połowy XVIII wieku. Wizerunek powstał w oparciu o dzieło Guida Reniego "Św. Józef z Dzieciątkiem Jezus" z około 1635 roku, obecnie przechowywanego w zbiorach Ermitażu w Sankt Petersburgu.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Koszowa ambona przyścienna z baldachimem uzyskała formę architektoniczną. Czworoboczny kosz otrzymał ścięte naroża. Jego boki mają linię wklęsło-wypukłą. Wypełniono je pseudopłycinami utworzonymi ze złoconych ceownic, tworzących kartusze z festonami i girlandami. W polu środkowym oraz w narożach kosza ambony umieszczono uskrzydlone główki anielskie. Całość kosza została zwieńczona profilowanym gzymsem. U dołu podwieszono ażurową, złoconą strukturę utworzoną z czterech wolut i kwiatonu. W zaplecku ambony usytuowano dwuskrzydłowe drzwi ujęte pilastrami o gładkich trzonach. Górne części pilastrów udekorowano podwieszonymi festonami. Baldachim uzyskał rzut prostokąta o ściętych narożach oraz wklęsło-wypukłe boki. Został wsparty na dwóch konsolach, na których usytuowano pełne belkowanie z podwieszonym lambrekinem. Partię fryzu zdobi złocony ornament roślinnym, uzupełniony kwiatami. Całość baldachimu zwieńczono płaskorzeźbioną, złoconą i srebrzoną gołębicą Ducha Świętego w srebrzonych obłokach na tle glorii promienistej. Strukturę ambony pomalowano w kolorze jasnozielonym, natomiast partie ornamentów zostały wyzłocone, zaś karnacje uskrzydlonych aniołków polichromowano.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Drewniany konfesjonał uzyskał rozbudowaną formę architektoniczną, ustawioną na niewysokim cokole na rzucie prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym. Przedpiersie ma wypukły kształt z jednoskrzydłowymi drzwiczkami zwieńczonymi profilowanym gzymsem. Całą strukturę ujęto pilastrami o gładkich trzonach dźwigającymi odcinki pełnego belkowania. Na ich osiach ustawiono płomieniste wazony. W zwieńczeniu znalazły się dwie, przeciwstawnie ustawione woluty oraz muszla palmetowa na tle skrzyżowanych gałązek laurowych. Zaplecek uzyskał gładką formę pozbawioną dekoracji. Całość ujęto po bokach spływami wolutowymi z ustawionymi na ich szczycie wazonikami (brak prawego wazonika). Strukturę konfesjonału pomalowano farbą olejną w kolorze jasnożółtym, zaś detale architektoniczne w kolorze pomarańczowym.
konfesjonał
Konfesjonał
Zdjęcie nr 1: Feretron uzyskał kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem odcinkowym, w który wprawiono dwustronnie malowany obraz ujęty w złocone pierwotnie ramy dekorowane ornamentem palmetowym. Ramy otacza ażurowa, płaskorzeźbiona i złocona stylizowana wić akantowa. Obramienie przymocowane jest do bladoniebieskiej podstawy w kształcie leżącego, profilowanego graniastosłupa przeprutego dwoma kwadratowymi otworami przeznaczonymi na zakładanie drążków procesyjnych z metalowymi uchwytami po bokach. Na awersie wyobrażono Matkę Boską Różańcową otoczoną owalnymi medalionami ilustrującymi tajemnice różańcowe. W centrum kompozycji ukazano stojącą postać Madonny z Dzieciątkiem z koronującymi ją dwoma aniołami. Maria ujęta została frontalnie z głową widoczną w trzech czwartych lekko pochyloną w prawo. Na lewym przedramieniu trzyma małego Jezusa, którego podtrzymuje prawą ręką. Matka Boska ma owalną twarz o jasnej karnacji, rumianych policzka, wydatnym nosie i ustach. Stoi na półksiężycu opartym o glob. Pod jej stopami widoczny jest deptany wąż. Trzymane przez nią Dzieciątko ujęte zostało w trzech czwartych w lewo. Jezus prawą rączką błogosławi a lewą wskazuje na matkę. Ma owalną twarz o jasnej karnacji z rumianymi policzkami, wydatnym nosem i ustami, okoloną krótkimi włosami. Zarówno postać Marii, jak i Dzieciątka okrywa złocona i srebrzona wotywna, tekturowa sukienka. Na głowę Marii dwóch aniołów widocznych po obu jej stronach nakłada koronę, osłoniętą złoconą koroną wotywną. Obie postaci okrywają srebrzone i złocone tekturowe sukienki wotywne odsłaniające tylko twarze o jasnej karnacji, wydatnym nosie i ustach, otoczone jasnobrązowymi włosami i trzymane w rękach lilie. Pod szyją Marii do sukienki przymocowano sznur korali z krzyżykiem. Wokół centralnych postaci w niewielkich, owalnych medalionach rozmieszczono przedstawienia ilustrujące piętnaście tajemnic różańcowych. Każda z nich oparta jest o kilkuosobową kompozycję, której towarzyszy podpis. Idąc od góry w lewo namalowano: Zwiastowanie Marii, Nawiedzenie św. Elżbiety, Boże Narodzenie, Ofiarowanie w świątyni, Znalezienie w świątyni, Modlitwa w Ogrójcu, Biczowanie, Cierniem ukoronowanie, Niesienie krzyża, Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie, Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świętego, Wniebowzięcie Marii, Ukoronowanie Marii w niebie. Narrację tajemnic rozdziela u góry wiszący na paciorkach różańca złocisty krzyżyk. Na rewersie przedstawiono Matkę Boską Niepokalanie Poczętą. W centrum kompozycji ukazano stojącą frontalnie na globie Madonnę depczącą węża. W odsuniętej od ciała prawej ręce trzyma lilię, lewą zaś przyciska do piersi. Maria ma owalną twarz o jasnej karnacji, rumiane policzki, szeroko otwarte oczy ze spojrzeniem skierowanym przed siebie, wydatny nos i usta. Jej głowę okalają jasnobrązowe włosy spływające na ramiona. Postać Madonny przykrywa tekturowa, złocona i srebrzona sukienka wotywna. Wokół zaś głowy widoczne są złocone promienie i gwiazdki. Madonnie przedstawionej na jasnoochrowych, rozjaśnionych obłokach towarzyszą cztery pary uskrzydlonych główek anielskich ustawionych po obu jej stronach. Po obu stronach globu główki są pojedyncze. Twarze aniołków mają jasne karnacje, pucułowate i rumiane policzki. Ich głowy otaczają krótkie, jasne włosy.
feretron
Feretron z Matką Boską Różańcową i Matka Boską Niepokalaną
Zdjęcie nr 1: Przyścienne epitafium uzyskało kształt prostokątnej tablicy z majuskułową łacińską inskrypcją, ujętej rozbudowaną ramą, w obramieniu utworzonego z ornamentu rollwerkowego. Na ramie występują płaskorzeźbione panoplia, m.in. tarcza, hełm rycerski, skrzyżowane szable, łuk i kołczan ze strzałami, proporce, armaty, beczka na proch i inne. W zwieńczeniu umieszczono owalny kartusz herbowy zwieńczony krzyżem o trójlistnie zakończonych ramionach. W jego polu wpisano herb Kornicz umieszczony na tarczy z labrami, hełmem i klejnotem. Kartusz flankują antytetycznie ustawione woluty, na których ustawiono wazony. Pod tablicą na osi także umieszczono owalny kartusz wypełniony herbem Trąby, ujęty po bokach wolutami.
płyta nagrobna
epitafium Andrzeja Porębskiego
Zdjęcie nr 1: Orientowany kościół w Grojcu został wzniesiony jako świątynia salowa na rzucie wydłużonego prostokąta z nieznacznie wysuniętym poza zarys nawy transeptem. Nawę od wschodu kończy trójbocznie zamknięte prezbiterium, wpisane w obrys usytuowanej od wschodu prostokątnej zakrystii. Natomiast od zachodu zamyka ją nieznacznie wysunięta do przodu czworoboczna wieża, w przyziemiu której urządzono kruchtę. Wieżę wieńczy ostrosłupowy hełm z krzyżem wsparty na trójbocznych przyczółkach zamykających u góry płaszczyzny ścian bocznych. Poniżej hełmu widocznie są trójkątnie zamknięte, prostokątne okna, a pod nimi na ścianie zachodniej zainstalowany zegar. Po bokach wieży ściany nawy zostały przeprute monumentalnymi, trapezoidalnymi oknami doświetlającymi chór muzyczny i wnętrze świątyni. Podobne okna wprowadzono w ścianie południowej i północnej transeptu. Wnętrze kościoła nakryto żelbetonowym, płaskim stropem wspartym na łamanych filarach, stanowiących stylizowaną wersję sklepienia lustrzanego. W części zachodniej nawy oraz w ramionach transeptu wprowadzono połączone ze sobą empory. Na emporze zachodniej urządzono chór muzyczny ze współczesnym prospektem organowym. Prezbiterium zostało podniesione o kilka stopni w stosunku do poziomu posadzki nawy. Ustawiono w nim marmurowy ołtarz posoborowy oraz ambonkę, dekorując środkową ścianę prezbiterium monumentalną, rzeźbioną postacią Chrystusa Zmartwychwstałego. Na ścianie północnej zawieszono w dekoracyjnej, romboidalnej ramie wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej.
kościół
Kościół Matki Boskiej Miłosierdzia
Zdjęcie nr 1: Kościół pw. św. Wawrzyńca w Grojcu jest drewnianą budowlą orientowaną, jednonawową z trójbocznie zamkniętym węższym prezbiterium od wschodu i wieżą od zachodu. Prostokątna nawa została wzniesiona na zrąb. Nawę i prezbiterium przykrywa dach siodłowy pokryty blachą cynkowaną. Do prezbiterium od północy przylega murowana zakrystia na rzucie prostokąta nakryta blaszanym dachem pulpitowym, a od południa prostokątny, drewniany aneks pełniący funkcję kaplicy bocznej, o podobnym dachu. Od północy do nawy dostawiono murowaną kaplicę na rzucie prostokąta przylegającą do zakrystii, a od południa niewielką czworoboczną kruchtę. Obie przestrzenie przykryto blaszanym dachem pulpitowym. W kruchcie południowej znajduje się drewniany portal z nadprożem w wykroju w ośli grzbiet. Nad wschodnią częścią nawy usytuowano sygnaturkę w kształcie wielobocznej latarni z krzyżem. Od zachodu do nawy dostawiono czworoboczną, drewnianą wieżę wzniesioną w konstrukcji słupowej, która w połowie nad nawą jest nadwieszona. Jej ściany są pionowe podzielone daszkami na trzy kondygnacje. Nakrywa ją blaszany, namiotowy hełm z latarnią zwieńczoną krzyżem. W przyziemiu wieży urządzono kruchtę. Wnętrze kościoła nakryto stropem z fasetą oddzieloną od ścian gzymsem. W zachodniej części nawy urządzono chór muzyczny zawieszony na dwóch kroksztynach i wsparty na kolumnach. W prezbiterium na ścianie wschodniej znajduje się ołtarz główny, a w nawie przy tęczy dwa ołtarze boczne oraz ambona.
kościół
Kościół św. Wawrzyńca w Grojcu

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum siedząca postać Marii zwrócona trzy czwarte w lewo, delikatnie pochylona z rękami złożonymi w geście modlitwy. Przed nią siedzące na skale Dzieciątko, zwrócone trzy czwarte w prawo, delikatnie pochylone, opierające ciężar ciała na prawej ręce. Maria o delikatnych rysach: owalnej twarzy, małym nosie i drobnych ustach. Na głowie ma biały welon przykrywający jej włosy. Ubrana jest w bladoróżową suknię oraz silnie udrapowany ciemnogranatowy płaszcz, spod którego widoczna jest bosa stopa. Dzieciątko o jasnej, różowawej karnacji. Twarz pełna o małym nosie i głęboko osadzonych oczach. Głowę okalają krótkie, złote włosy. Wokół głów Marii i Dzieciątka złote, świetliste nimby. W tle pejzaż z widocznymi fragmentami drzew w brunatnej i ciemnozielonej tonacji. Rama złocona, fakturowana, w narożach i pośrodku boków zdobiona stylizowaną wicią roślinną.
obraz

Adoracja Dzieciątka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego z Dzieciątkiem. Święty został ukazany w ujęciu do kolan, zwrócony w lewo, w stronę Dzieciątka stojącego na blacie przykrytym czerwonym obrusem. Głowa świętego jest delikatnie przechylona w lewo, lewa ręka obejmuje Dzieciątko, prawa opuszczona trzyma kwiat lilii. Święty ma owalną twarz o młodzieńczych rysach, na głowie tonsurę. Jest ubrany w habit franciszkański. Dzieciątko ukazane zostało niemal nagie, z białą chustą okrywającą biodro i przerzuconą przez prawe ramię. Prawą ręką Chrystus dotyka brody świętego, lewą wyciąga w jego stronę. U stóp Dzieciątka leży otwarta księga. Wokół głów postaci złote nimby. Tło kompozycji jednolite, ciemnobrązowe. Na odwrocie napis malowany farbą „Fundator Walenty / Tekiela. / 1840. / 24 lipca”.
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie prostokąta zbliżonego do kwadratu ujęty złoconą, profilowaną ramą. W centrum kompozycji przedstawiony św. Benedykt w postawie stojącej, w ujęciu frontalnym z głową zwróconą w trzech czwartych w prawo. Święty ubrany w obszerny czarny habit benedyktyński z kapturem i szerokimi rękawami. Ukazany jako mężczyzna o pozbawionej zarostu okrągłej twarzy z wydatnym nosem oraz szeroko otwartymi, skierowanymi na wprost oczami. Wokół głowy tonsura oraz złocony nimb. Święty w swojej prawej ręce podtrzymuje oprawioną na czerwono księgę. Lewą dłoń składa na piersi na wysokości serca. Po prawej stronie obrazu widoczny fragment stołu przykrytego zieloną tkaniną, na którym widoczna biała mitra. Na drugim planie, po lewej stronie nieco za postacią świętego przedstawiono fragment wysokiego cokołu stanowiącego podstawę dla kolumny. Tło złocone, wytłaczane w motywy roślinno-kwiatowe.
obraz

Św. Benedykt

Zdjęcie nr 1: Obraz przedstawiający św. Izydora Oracza w kształcie stojącego prostokąta, podzielony na dwie strefy. W dolnej strefie został ukazany anioł orzący pole za pomocą pary wołów i pługa. Anioł ubrany jest ciemnozieloną tunikę, ma również czerwone skrzydła. Powyżej ukazana jest niewielka scenka rodzajowa przedstawiająca pasterza, ubranego w strój krakowski: niebieską sukmanę i czerwony kapelusz, stado białych owieczek oraz latające wrony. W górnej strefie obrazu, po prawej stronie został ukazany św. Izydor, który klęczy przed przydrożnym krzyżem ze złożonymi w geście modlitwy rękami. Święty ubrany jest w brunatno-zieloną sukmanę, szare spodnie i czarne buty z wysokimi cholewami. Twarz z dużymi oczami, krótkim zarostem okolona długimi i brązowymi włosami. Wokół głowy ma trójstrefowy nimb: brązowy kolisty, niebieski okrągły i żółty utworzony z przerywanej kreski. Sylwetki postaci, draperie oraz brzegi szat oddane są konturem i wypełnione płaską plamą barwną. Po lewej stronie obrazu widoczne murowane zabudowania z jasnobrązowymi dachami. Krzyż prosty, a wokół jego ramion jest namalowana żółto-pomarańczowa poświata. Tło obrazu jednolite, niebieskie. Rama drewniana, prosta, pokryta bejcą.
obraz

Św. Izydor Oracz

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Józef z Dzieciątkiem", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jozef-z-dzieciatkiem-29

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności