Matka Boska z Dzieciątkiem
Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Zator
Miejscowość
Palczowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Św. Jakuba
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny, lewy
Identyfikator
DZIELO/05203
Kategoria
obraz
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
olej na desce
Wymiary podstawowe
szerokość –
70 cm
wysokość –
100 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Opis
Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamknięty półkolistym łukiem nadwieszonym z wizerunkiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Ukazana w półpostaci Maria jest zwrócona lekko w lewą stronę. Owalną twarz charakteryzują delikatne rysy z cienkimi łukami ciemnych brwi, wzniesionym do góry wzroku, długim, prostym nosem, drobnymi ustami i delikatnie podkreślonym podbródku. Maria ma na sobie jasnoczerwoną suknię oraz ciemnoniebieski płaszcz osłaniający głowę i ramiona, o prawej pole podwiniętej pod lewą rękę, obszyty wąską, złoconą lamówką, z motywem krzyża nad czołem Marii i gwiazdą na jej prawym ramieniu. Na uniesionych na wysokości talii, skrzyżowanych w nadgarstkach rękach trzyma Dzieciątko; prawa dłoń o wyprostowanym palcu wskazującym i środkowym, w lewej trzyma białą chustę. Jezus zwrócony jest w trzech czwartych w prawo. Przechyloną w bok głowę charakteryzuje zaokrąglona twarz o pełnych rysach, z wyraźnymi łukami ciemnych brwi, dużymi skierowanymi na Marię oczami, długim nosem, kształtnymi ustami i wyraźnie zaznaczonym podbródku. Kręcone, zaczesany do tyłu włosy odsłaniają ucho. Jezus ma na sobie długą, ciemnopomarańczową suknię, a na stopach sandały. Lewą ręką podtrzymuje zamkniętą księgę w czarnej oprawie, prawą unosi w geście błogosławieństwa. Głowy postaci okalają nimby. Tło jest w odcieniach ciemnego pomarańczu i ochry.
Zarys problematyki artystycznej
Od połowy XVII wieku na terenie Polski zaczęły rozprzestrzeniać się wizerunki maryjne wzorowane na przedstawieniu Matki Boskiej Śnieżnej z rzymskiej bazyliki Santa Maria Maggiore. Z nazwą wizerunku wiąże się legenda powstania najstarszego kościoła pod wezwaniem maryjnym w Rzymie. Według niej w nocy 3 sierpnia 352 papieżowi Liberiuszowi i patrycjuszowi Janowi miała się ukazać we śnie Matka Boska z poleceniem wzniesienia kościoła w miejscu, gdzie następnego dnia będzie znajdował się śnieg. Owa świątynia stała się najstarszym sanktuarium maryjnym, natomiast otoczony wielkim kultem, dwunastowieczny wizerunek Madonny z końcem XVI wieku zaczęto nazywać Różańcowym.
Ikonografię przedstawienia charakteryzuje typowy układ sylwetek postaci, gdzie Maria trzymane na lewym przedramieniu Dzieciątko obejmuje prawą ręką w charakterystycznym geście wyprostowanych dwóch palców, podkreślającym tym samym dwoistą naturę Jezusa. Dzieciątko zaś w lewej ręce trzyma zamkniętą księgę Ewangelii, prawą wyciąga w geście błogosławieństwa.
Ogromna popularność wizerunku maryjnego w typie Matki Boskiej Śnieżnej rozwinęła się dzięki wiązanemu z obrazem zwycięstwu pod Lepanto, gdzie wojska chrześcijańskie pokonały oddziały tureckie. „Odtąd wizerunek ten stał się ogromnie aktualny z uwagi na zagrożenie tureckie”. Jednym z obrazów, jakie zapoczątkowały liczne przedstawienia wspomnianego typu ikonograficznego na terenie Małopolski, jest obraz w kościele z Zielenicach, którego sprowadzenie z Rzymu miejscowa tradycja wiązała z 1613 rokiem.
Stan zachowania / Prace konserwatorskie
Dostateczny; spore ubytki, przetarcia warstwy malarskiej.
Streszczenie
W jednym z ołtarzy bocznych w kościele parafialnym w Palczowicach znajduje się osiemnastowieczny wizerunek Madonny z Dzieciątkiem prezentujący przedstawienie w typie Matki Boskiej Śnieżnej.
Inne dzieła z tego miejsca
Podobne dzieła
Po tytule
Po kategorii
Po technice i materiale
![Zdjęcie nr 1: Balustrada ganku obiegająca ścianę zachodnią, północną i południową z malowanymi scenami Litanii Loretańskiej umieszczonymi w płycinach o różnorodnych kształtach, przeważnie stojącego prostokąta z modyfikacjami: o ściętych narożach, zamkniętych półkoliście, zamkniętych uszakami lub innych. Poszczególne osie wydzielone są pilastrami hermowymi, wspartymi na bazach i niskich cokołach. Podpory podtrzymują imposty zdobione rombami oraz niepełne belkowanie w postaci profilowanego gzymsu, wyłamanego na ich osi. Pod oraz ponad obrazami umieszczone są złocone napisy. Balustrada ujęta jest od dołu fantazyjnie wykrojonymi kartuszami, ozdobionymi kaboszonami i rautami. Struktura jest polichromowana na czarno, pilastry i detale na czerwono, ornamentyka i profilowania złocone oraz srebrzone. Poszczególne sceny opatrzone są napisami:
Na ścianie południowej, od lewej:
1. „S. VIRGO VIRGINVM, OR(A PRO NOBIS)”, „PANNO NAD PANNAMI, MODL(SIĘ ZA NAMI)”
2. „MATTER VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO ŻYJĄCYCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „MATER PVLCHRAE DILECTIONIS, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO JEZVSOWEJ MIŁOSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „MATER SANCTAE SPEI, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO S. NADZIEJI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „MATER HONORIFICATA, OR(A PRO NOBIS)”, „MATKO PRZESŁAWNA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „LIGNVUM VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DRZEWO ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „VENA VITAE, OR(A PRO NOBIS)”, „STRVMIENIV ŻYWOTA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „NAVIS INSTITORIS ETC, OR(A PRO NOBIS)”, „OKĘCIE CHLEB ŻŸWŸ NIOSACŸ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „FAVVS DISTILANS, OR(A PRO NOBIS)”, „SŁODKOŚCI PŁŸNACA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „FONS SIGNATVS, OR(A PRO NOBIS)”, „ZDROJV ZAPIECZĘTOWANY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PVTEVS AQVARVM VIVENTIVM, OR(A PRO NOBIS)”, „STVDNICO WOD ŻŸWŸCH, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „TORRENS MELLIS ET BVTYRI, OR(A PRO NOBIS)”, „POTOKV Z MIŁOSCIA CIEKACY: M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „DOMVS SAPIENTIAE, OR(A PRO NOBIS)”, „DOMIE MADROSCI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „SPECVLM SINE MACVLA, OR(A PRO NOBIS)”, „ZWIERCIADŁO BEZ ZMAZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie zachodniej, od lewej:
1. „THRONVS SALAMONIC, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON SALOMONA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „MVLIER AMICTA SOLE, OR(A PRO NOBIS)”, „NIEWIASTA W SŁONCE ODZIANA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „PVLCHRA VT LVNA, OR(A PRO NOBIS)”, „PIEKNA JAK KSIEŻYC, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „ELECTA VT SOL, OR(A PRO NOBIS)”, „WYBRANA JAK SŁOŃCE, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
5. „HONORIFICENTIA POPVLI NOSTRI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEDMIOT CZCI NARODU NASZEGO”
6. „VIRGA MOYSIS, OR(A PRO NOBIS)”, „LASKA MOJŻESZOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „CIVITAS REFVGII, OR(A PRO NOBIS)”, „MIASTO UCIECZKI, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „CLYPEVS OMNIB, IN TE SPERATIB, OR(A PRO NOBIS)”, „TARCZA WSZYSTKICH TOBIE UFAJ[ĄCY]M”
9. „TVRRIS EBVRNEA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO Z KOSCI SŁONIOWEJ M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
Na ścianie północnej, od lewej:
1. „TVRRIS DAVIDICA, OR(A PRO NOBIS)”, „WIEŻO DAWIDOWA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
2. „PARADISVS VOLVPTATIS, OR(A PRO NOBIS)”, „RAJU ROZKOSZY, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
3. „DESIDERIVM COLLIVEM ETERNORV, OR(A PRO NOBIS)”, „PRAGNIENIE PAGÓRKÓW WIECZny do, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
4. „LILIVM INTER SPINAS, OR(A PRO NOBIS)”, „LILIA MIĘDZY CIERNIAMI”
5. „RVBVS ARDENS INCONBVSTVS, OR(A PRO NOBIS)”, „KRZAK OGNISTY CIERNIowy, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
6. „THALAMVS SPONSI, OR(A PRO NOBIS)”, „KOMNATA OBLUBIEŃCÓW, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
7. „TABERNACVLVM FOEDERIS, OR(A PRO NOBIS)”, „NAMIOT PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
8. „AVRORA CONSVRGENS, OR(A PRO NOBIS)”, „JUTRZENKA WSCHODZĄCA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
9. „SANCTVARIVM DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „SANKTUARIUM BOGA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
10. „ARCA TESTAMENTI, OR(A PRO NOBIS)”, „ARKA PRZYMIERZA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
11. „PROPITIATORIVM ALTISSIMI, OR(A PRO NOBIS)”, „PRZEBŁAGANIE PRZEDWIECZNEGO, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
12. „GLORIA IERVSALEM, OR(A PRO NOBIS)”, „CHWAŁA JERUSALEM, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
13. „SOLVM GLORIA DEI, OR(A PRO NOBIS)”, „TRON CHWAŁY BOŻEJ, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”
14. „REGINA CAELI, OR(A PRO NOBIS)”, „KRÓLOWA NIEBA, M(ÓDL SIĘ ZA NAMI)”](https://sdm.upjp2.edu.pl/synchronized/Work/59a3f97fed050f099cb97de9/WorkImage/5b44798b70d08872201b7e0c/5b44798b70d08872201b7e0c_home.jpg?rand=1713277037)
Jak cytować?
Paulina Chełmecka, "Matka Boska z Dzieciątkiem", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło: https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-z-dzieciatkiem-54