Matka Boska Różańcowa

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane, prawdopodobnie powstał wraz z ołtarzem w 1828 roku.

Opis

Obraz z przedstawieniem tronującej Matki Boskiej z Dzieciątkiem, przekazujących różańce klęczącym przed nimi
– św. Dominikowi i św. Katarzynie Sieneńskiej. Maria siedzi, spogląda delikatnie w dół. Na jej lewym kolanie stoi Dzieciątko, które podtrzymuje prawą ręką, lewą przekazując różaniec świętej. Maria ma trójkątną twarz z ciemnymi, otoczonymi cieniami oczami, wąskim nosem oraz małymi ustami. Jest ubrana w niebieską suknię oraz różowy, opadający drobnymi kaskadami na boki płaszcz, który fałduje się obficie pod jej stopami. Na głowie ma zdobioną drogimi kamieniami koronę. Dzieciątko spogląda na św. Dominika, prawą rękę wyciąga w jego kierunku w geście błogosławieństwa, lewą podaje mu różaniec. Ma okrągłą twarz, ciemne oczy, mały nos i usta, nieznacznie się uśmiecha. Jest ubrane w białą, długą sukienkę. Po lewej stronie przedstawienia klęczy św. Dominik, który spogląda na Dzieciątko i prawą ręką odbiera od niego różaniec. Ubrany jest w biały habit i czarny płaszcz zakonny, na głowie ma wyciętą tonsurę. Klęcząca po prawej stronie św. Katarzyna patrzy na podtrzymywany lewą ręką różaniec, prawą składa na piersi. Ubrana jest w biały habit i czarny płaszcz, na głowie ma koronę cierniową. Scena rozgrywa się na tle niebieskiego nieba przykrytego gęsto żółtopomarańczowymi chmurami. Między klęczącymi świętymi wyrasta z ziemi kwitnący krzew różany.

Zarys problematyki artystycznej

Wizerunki Matki Boskiej Różańcowej pojawiły się w sztuce w okresie rozpowszechniania się ustalonej formy modlitwy. Pierwsze bractwo różańcowe powstało przy klasztorze dominikańskim w Kolonii w końcu XV wieku, a św. Dominika uznano po latach za pierwszego krzewiciela różańca maryjnego. Zwiększająca się liczba bractw różańcowych oraz potrzeba istnienia osobnych, brackich ołtarzy, spowodowały pojawienie się na terenie Niemiec pierwszych obrazów różańcowych, które na tereny Rzeczypospolitej przywędrowały w pierwszej połowie XVI wieku. W XVII wieku wykształciła się specyficzna grupa przedstawień, w których Matka Boska przekazuje różaniec klęczącym przed nią założycielowi zakonu dominikańskiego – św. Dominikowi oraz najbardziej czczonej świętej dominikańskiej – św. Katarzynie Sieneńskiej. Ta wersja sceny ukazuje na jednym płótnie wybitnych przedstawicieli męskiej i żeńskiej gałęzi zakonu kaznodziejskiego i łączy ich z kultem różańca. Formuła ikonograficzna została zaczerpnięta ze sztuki włoskiej. Za obraz, który stał się wzorem dla wielu innych dzieł uznaje się przedstawienie pędzla Giovanniego Selvi Sassoferata powstałe około 1683 roku, przechowywane w kościele Santa Sabina w Rzymie. W Polsce obrazy w tym typie można spotkać również w ołtarzach kościołów w Wiślicy, Kobylinie czy Krasnym. Cierniowa korona na głowie św. Katarzyny jest nawiązaniem do wizji, w czasie której miała spośród dwóch zaproponowanych jej przez Chrystusa wieńców wybrać cierniowy, odrzucając złoty.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, nieznaczne zabrudzenia.

Literatura

Bobeł Franciszek, Kościół w Harbutowicach pod wezwaniem Najświętszego Imienia Maryi, Kraków 2003, s. 10.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. I, Województwo krakowskie, red. Szablowski Jerzy, Warszawa 1953, s. 465.
Moisan Krystyna, Matka Boska Różańcowa [w:] Moisan Krystyna, Szafraniec Beata, Nowy Testament, t. II. Maryja orędowniczka wiernych, Warszawa 1987, s. 44-51, 62-72

Streszczenie

Dziewiętnastowieczny obraz z przedstawieniem Matki Boskiej Różańcowej z Dzieciątkiem przekazujących różańce założycielowi zakonu dominikańskiego – św. Dominikowi oraz najbardziej czczonej świętej dominikańskiej – św. Katarzynie Sieneńskiej opiera się na wizerunku z kościoła Santa Sabina w Rzymie, który stał się popularny w Polsce w XVII wieku.

Bibliografia