Kaplica dworska rodziny Hallerów

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Oświęcim
Miejscowość
Dwory Drugie
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Kaplica rodziny Hallerów
Identyfikator
DZIELO/24698
Kategoria
kaplica
Ilość
1
Czas powstania
początek XIX wieku
Fundator
rodzina Halerów
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Oświęcim-Dwory
Technika i materiał
cegła, techniki murarskie i ciesielskie, miedź
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Kaplicę wzniesiono na początku XIX wieku w parku dworskim w Dworach (Oświęcim) z przeznaczeniem na rodzinne mauzoleum. W kaplicy znajduje się tablica poświęcona Cezaremu Hallerowi de Hallenburg, kapitanowi Wojska Polskiego, od 6 listopada 1918 roku komendantowi powiatowemu na powiat oświęcimski. Wojskowy zginął w 1919 roku pod Kończycami Wielkimi w bitwie o Śląsk Cieszyński przeciwko Czechom. Oprócz Cezarego Hallera, w kaplicy pochowani są jego syn Antoni, który zmarł w 1971 roku w Kanadzie i został sprowadzony, aby spocząć w krypcie w 1972 roku, Barbara Haller de Hallenburg-Rotmanowa, zmarła w 1805 roku we Włoszech oraz jej mąż Ignacy Rotman, zmarły w 1815 roku.

Opis

Kaplicę wzniesiono na rzucie koła, nakrywając jej wnętrze półkolistą kopułą. Ściany zewnętrzne zostały podzielone ośmioma pilastrami jońskimi, wspierającymi belkowanie. Powyżej belkowania biegnie profilowany gzyms koronujący, dekorowany fryzem kostkowym. Półokrągłe wejście usytuowano od zachodu. Prowadzi do niego pięć stopni. Wejście zamyka żelazna, klasycystyczna krata. Od wschodu w ścianie przepruto okulus, ujęty od wnętrza półokrągłym glifem w płytkiej, prostokątnej niszy zamkniętej półokrągło. Wnętrze pokryto ochrową polichromią, z wymalowanym białą kreską podziałem odzwierciedlającym artykulację zewnętrzną. Na ścianie umieszczono dwie czworoboczne płyty upamiętniające zmarłych pochowanych w krypcie. Wejście do krypty zamyka prostokątna, marmurowa płyta dekorowana aplikacją ze złoconego brązu, ukazującą trupią czaszkę ze skrzyżowanymi piszczelami umieszczoną nad antabą.

Zarys problematyki artystycznej

Kaplica grobowa rodziny Halerów wpisuje się w tradycję tworzenia odrębnych miejsc pochówków, w chwili kiedy władze austriackie zabroniły grzebanie zmarłych w kościołach. W podobnej konwencji co w Dworach będą wznoszone kaplice zamożniejszych rodzin na cmentarzach, czy też w parkach dworskich. W centralnym założeniu wolno stojącej kaplicy w parku można dostrzec inspiracje płynące z niedalekiej Kalwarii Zebrzydowskiej, gdzie do istniejących już kaplic z XVII wieku dobudowano także kaplice późniejsze, w tym na przełomie XIX i XX wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację obiektu przeprowadzono w 2010 roku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 11;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 228, 507.

Streszczenie

Klasycystyczną kaplicę wzniesiono na początku XIX wieku w parku dworskim w Dworach z przeznaczeniem na rodzinne mauzoleum rodziny Halerów.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Kaplica dworska rodziny Hallerów", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kaplica-dworska-rodziny-hallerow

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności