Obrazy św. Piotra i św. Pawła w Bodzanowie oraz krakowskie Towarzystwo św. Łukasza

Do kościoła w Bodzanowie w latach 1883-1884 sprawiono dwa obrazy jego patronów - św. Piotra i św. Pawła, które „na Podsiebitkę według Rafaela malował […] P(an) Ferd(ynand) Olesiński z Wieliczki pod Opieką i zaręką Towarzystwa św. Łukasza, które się zawiązało w Krakowie i wspiera księży swą radą i pośrednictwem” (Archiwum Parafialne w Bodzanowie, Kronika parafialna, bs.).

Obrazy umieszczone na stropach prezbiterium i nawy kościoła w Bodzanowie zostały namalowane według kartonów Rafaela Santi z 1515 roku. Kartony te były wykonane na zlecenie papieża Leona X jako wzór do tapiserii przeznaczonych do Kaplicy Sykstyńskiej. Przedstawiały sceny z Dziejów Apostolskich, ilustrujące życie św. Piotra i św. Pawła. Za wzór Ferdynandowi Olesińskiemu posłużyły dwa z nich, mianowicie Kazanie św. Pawła w Atenach i Przekazanie kluczy św. Piotrowi. Obrazy bodzanowskie dosyć wiernie powtarzają pierwowzory. Malarz jednak zaadaptował kompozycje o układzie leżącego prostokąta do powierzchni malarskiej w formie stojącego prostokąta, zatem okroił sceny po bokach, domalowując przestrzeń u góry i dołu, której nie ma na kartonach Rafaela. Stanowią one ciekawą próbę interpretacji przez malarza elementów tworzących tło obrazów, przykładowo architektury z przedstawienia Kazanie św. Pawła w Atenach, której górne partie Olesiński domalował w zupełnie fantazyjny sposób. Warto również zauważyć, że kolorystyka obrazów bodzanowskich jest zupełnie inna niż na kartonach Rafaela, co wskazuje na to, że malarz miał za wzór prawdopodobnie czarno-białą reprodukcję.

 

Ferdynand Olesińki był jednym z malarzy współpracujących z Towarzystwem św. Łukasza w Krakowie. Towarzystwo, funkcjonujące w latach 1879-1888, miało za cel odnowę sztuki religijnej, mianowicie podwyższenie poziomu sztuki przez odpowiednią edukację młodych artystów oraz zrozumienie i podniesienie potrzeb oraz świadomości estetycznej zleceniodawców („nam chodzi o podniesienie sztuki kościelnej, aby to wszystko, co jest w kościołach naszych cennego i pięknego było zachowane i aby każda rzecz nowa, która się do kościoła sprawia, była piękną” - pisał ks. Eustachy Skrochowski). Wśród założycieli i członków towarzystwa znajdowali się najwybitniejsi z tego okresu znawcy z zakresu historii sztuki i konserwacji (Marian Sokołowski, Władysław Łuszczkiewicz, Józef Łepkowski, Stanisław Tomkowicz), przedstawiciele duchowieństwa krakowskiego i artyści. Towarzystwo wydawało też pismo Przyjaciel Sztuki Kościelnej, w którym publikowano artykuły teoretyczne i naukowe dotyczące sztuki religijnej, porady z dziedziny sztuk pięknych, opisy dzieł i wiadomości o artystach oraz sprawozdania z działalności, jak również zajmowało się produkcją obrazków dewocyjnych. Stawiało sobie za cel udzielanie rad w zakresie sztuki religijnej, pośredniczenie w zamawianiu dzieł, czuwanie nad ich wykonaniem oraz miało stanowić zachętę dla artystów „odznaczających się talentem w kierunku sztuki religijnej”. Towarzystwo borykało się jednak z wieloma problemami, które wpłynęły na jego rozwiązanie w 1888 roku (J. Wolańska, Towarzystwo Świętego Łukasza w Krakowie i „Przyjaciel Sztuki Kościelnej”, [w:] Sztuka sakralna Krakowa w XIX wieku, cz. I, red. W. Bałus, Kraków 2004, s. 39-87).