Kościoły polskiego Spisza

Długość
Etap edukacyjny
liceum, studenci, szkoła podstawowa
Tematyka
Spisz, XX wiek, architektura, architektura drewniana, architektura murowana, barok, gotyk, renesans
Szacowany czas zwiedzania

Zabytki na trasie

  1. Zdjęcie nr 1: Kościół orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z prostokątną, trójprzęsłową nawą oraz węższym dwuprzęsłowym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, z niewielką prostokątną zakrystią przy północnej ścianie. Od zachodu wieża na planie kwadratu, do północnej ściany nawy dobudowana kaplica Matki Boskiej Karmelitańskiej, do południowej niewielka kruchta. Prezbiterium sklepione żebrowo z jednym rzeźbionym kroksztynem; żebra pokryte późniejszą dekoracją stiukową. Nawa wtórnie sklepiona kolebką z lunetami na gurtach, rozczłonkowana opilastrowanymi półfilarami. Pilastry i zacheuszki ozdobione stiukową ornamentacją. Do zakrystii prowadzi kamienny portal. Kościół opięty grubymi szkarpami jednouskokowymi, nakrytymi daszkami. W dwóch oknach prezbiterium i jednym nawy od południa kamienne maswerki; w zakrystii od wschodu wąskie okienko, tzw. romańskie. W pólnocno-wschodnim narożniku nawy wtórnie wkomponowany rzeźbiony, bardzo zniszczony kroksztyn. Z południowej kruchty do nawy prowadzi kamienny portal o trzech parach kolumienek dźwigających archiwolty. Nawa i prezbiterium nakryte dachem, na ich styku wieżyczka na sygnaturkę. Wieża smukła, bez podziałów architektonicznych, ściany najwyższej kondygnacji cofnięte w głąb, przy krawędzi kamienne kroksztyny, pozostałe po niezachowanej drewnianej hurdycji. Wieża zwieńczona ceglaną attyką, zasłaniającą dwuspadowy dach. W górnej części jej trzonu okna usytuowane z czterech stron. W miejscu hurdycji, na zachodniej ścianie zegar. Kościół otoczony niskim murem kamiennym; od zachodu dzwonnica bramna na planie kwadratu z niesklepioną sienią przejściową, nakryta blaszanym hełmem; od południa i od wschodu bramki nakryte hełmami, przy czym jeden pokryty jest gontem, drugi blachą.
    Frydman
    Kościół św. Stanisława

    Kościół św. Stanisława we Frydmanie jest prawdopodobnie najstarszym i jednym z najważniejszych przykładów gotyckiej architektury sakralnej na Podtatrzu. Powstał najpewniej po 1308 roku z fundacji Kokosza Berzeviczego. Gotycką wieżę urozmaiciła attyka renesansowa dodana w 1600 roku. Okresem najwiekszych zmian w świątyni były lata probostwa księdza Michała Lorencsa (1751-1769), z którego inicjatywy przebudowano i zmodernizowano wnętrze kościoła oraz wybudowano nowe wyposażenie. W związku z rozwijającym się kultem Matki Boskiej Szkaplerznej w 1764 roku ukończono budowę kaplicy Matki Boskiej Karmelitańskiej, która stanowi wyjątek na skalę środkowoeuropejską przez wzgląd na swój program ikonograficzny odpowiadający niezwykle interesującej koncepcji muzyki niebiańskiej.

  2. Zdjęcie nr 1: Orientowany, na rzucie prostokąta, jednonawowy, trójprzęsłowy, z węższym jednoprzęsłowym zamkniętym wielobocznie prezbiterium, przy którym od północy prostokątna zakrystia; przy nawie od południa kruchta, od północy kaplica Matki Boskiej Bolesnej, na rzucie prostokąta, ze ścianą północną wybrzuszoną w połowie długości. Od zachodu przy kaplicy wieża z prostokątną przybudówką od południa. W prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe z cylindrycznymi zwornikami wiązanymi z rodem Berzeviczych; w nawie kolebkowe z lunetami na filarach przyściennych. Arkada tęczy ostrołukowa. Zewnątrz mury opięte uskokowymi przyporami. Okna ostrołukowe dwudzielne, z maswerkami. W kruchcie południowej portal do nawy kamienny, ostrołukowy. Portal do kruchty neogotycki. Dach nad nawą dwuspadowy, na kalenicy pseudogotycka wieżyczka na sygnaturkę; dach prezbiterium wielopołaciowy.
    Niedzica
    Kościół parafialny św. Bartłomieja Apostoła

    Kościół wzniesiony z kamienia, tynkowany; orientowany, jednonawowy, trójprzęsłowy, z jednoprzęsłowym, zamkniętym wielobocznie prezbiterium, przy którym od północy zakrystia; przy nawie od północy kaplica Maki Boskiej Bolesnej, od południa kruchta. Przy kaplicy od zachodu pseudogotycka wieża z przybudówką od południa. W prezbiterium sklepienie krzyżowo-żebrowe, w nawie kolebkowe z lunetami. Kościół wzniesiony w 3. ćwierci XIV wieku przez spiski warsztat muratorski, przebudowany w XVII-XVIII wieku, wieża dostawiona w 1912 roku.

  3. Zdjęcie nr 1: Kościół orientowany, murowany z kamienia, jednonawowy, z prostokątną, trójprzęsłową nawą oraz węższym dwuprzęsłowym prezbiterium zamkniętym prosto, z prostokątną zakrystią przy północnej ścianie. Od zachodu wieża na planie kwadratu, do północnej ściany nawy dobudowana kaplica na rzucie kwadratu o ściętych narożach, do południowej niewielka kruchta na planie kwadratu. Prezbiterium nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym z dwoma zwornikami. Nawa sklepiona krzyżowo, przęsła wydzielone arkadami wspartymi na półfilarach. Otwór tęczowy w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. W zachodniej części nawy parapet chóru muzycznego, z wybrzuszoną środkową częścią balustrady, wsparty na czterech kolumnach. Fasada wieżowa, z wejściem na osi. Wieża smukła, bez podziałów architektonicznych, zakończona profilowanym gzymsem, wyłamującym się na każdej ścianie na kształt łuku odcinkowego. W najwyższej partii ścian, z trzech stron, okna w formie stojącego prostokąta zamkniętego półkoliście. Wieża zwieńczona hełmem baniastym z latarnią, pokrytym gontem. Kościół opięty szkarpami dwuuskokowymi, nakrytymi daszkami gontowymi. W elewacji południowej pomiędzy szkarpami pięć wąskich okien w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Na wschodniej dobudowany ogrojec w formie masywnej arkady, zamkniętej dwuspadowym daszkiem z ołtarzem i krucyfiksem. Nawa i prezbiterium nakryte osobnymi dachami dwuspadowymi, gontowymi. Nad prezbiterium drewniana wieżyczka na sygnaturkę, z latarnią, zwieńczona hełmem baniastym. Kaplica przykryta dachem gontowych, trójspadowym, kruchta zaś pulpitowym. Kościół otoczony niskim murem kamiennym, nakrytym daszkiem gontowym. Od wschodu dwie bramy flankowane filarami z wazonami.
    Kacwin
    Kościół Wszystkich Świętych

    W literaturze podawane są różne informacje dotyczące czasu powstania kościoła w Kacwinie. Najwcześniej datowano świątynię na pierwszą ćwierć XIV wieku, łącząc jej budowę z fundacją Kokosza Berzeviczego. Czas jej powstania określano również na około 1400 rok, a także na początek XV wieku. W 1712 roku dobudowano murowaną zakrystię (na miejsce drewnianej) i kaplicę bracką św. Anny oraz południową kruchtę, a także położono nowe sklepienie krzyżowe w nawie, a ściany otrzymały artykulacje pilastrami. Staraniem księdza Walentego Kaczmarczyka wykonano remont świątyni, który trwał do 1767 roku. Powstały wówczas gzymsowania wieży i hełm baniasty oraz wieżyczka na sygnaturkę. Kościół w Kacwinie należy do grupy wczesnogotyckich świątyń z terenu polskiej części Spisza obok Frydmana, Niedzicy i Łapsz Niżnych.

  4. Zdjęcie nr 1: Kościół św. Kwiryna w Łapszach Niżnych usytuowany jest w centrum wsi w pobliżu rzeki Łapszanki. Teren przykościelny jest otoczony wysokim kamiennym, murem nakrytym cementowym daszkiem, jednospadowym, nachylonym na zewnątrz. W części wschodniej muru zlokalizowana jest brama, dostępna schodami, flankowana dwoma filarami, zwieńczonymi czterospadowym płaskim daszkiem i kulami. Analogiczne wejścia od strony zachodniej, północnej i południowej. W obrębie placu przykościelnego znajdują się resztki cmentarza w postaci nagrobków. Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z czworoboczną wieżą w fasadzie z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Prezbiterium nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym, oddzielone od nawy ścianą arkady tęczowej o ostrołukowym zakończeniu. Nawa jest szersza, nakryta stropem. Do prezbiterium przylega od północny niewielka zakrystia na planie prostokąta, a także przylegająca do niej i do ściany nawy druga nowsza zakrystia. Z kolei przy południowej ścianie nawy znajduje się kruchta, zwana babińcem z wejściem do świątyni. Portal prowadzący z kruchty do kościoła ostrołukowy, kamienny, skromnie profilowany – dwa wałki i dwa żłobki. Portal zamknięty drzwiami ze starymi ćwiekowymi okuciami, malowany z wypisaną datą 1652. Na drzwiach napis: „Laudetur Santissimum Sacramentum 1652”. Z kolei na północnej ścianie prezbiterium portal malowany, iluzjonistyczny z wejściem do zakrystii. U góry napis: „PIETAS ET LITTERAE”. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty na dwóch filarach z dostępem kręconymi, drewnianymi schodami od północy. Wnętrze oświetlają umieszczone w południowych ścianach nawy prostokątne, zamknięte półkoliście cztery okna oraz jedno od strony południowej w prezbiterium; w cztery podobne, małe okna umieszczone po jednym z każdej strony w najwyższej kondygnacji. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz jedno przez kruchtę od południa i jedno od strony północnej przez zakrystię. W zewnętrznej elewacji kościoła widoczny jest niewysoki, kamienny cokół, powyżej kościół otynkowany. Prezbiterium, niższe od nawy. Nawa nakryta dachem dwuspadowym z wieżą na sygnaturkę na wschodnim zakończeniu nawy. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest wysoka założona na planie kwadratu wieża-dzwonnica. W dolnej kondygnacji na osi kościoła prostokątne wejście do kruchty, nakryte daszkiem. Hełm wieży baniasty z latarnią. Na zewnątrz przy apsydzie prezbiterium dwie skarpy złączone daszkiem tworzą wnękę, w której umieszczony jest stół ołtarzowy i grupa Ukrzyżowania tzw. kalwaryjka. Na południowej ścianie nawy znajdował się zegar słoneczny, obecnie pozostała tylko wskazówka po zamalowaniu podczas remontu ścian zewnętrznych.
    Łapsze Niżne
    Kościół św. Kwiryna

    Kościół św. Kwiryna w Łapszach Niżnych został wzniesiony na początku XIV wieku w typowym układzie wnętrza z podziałem na dwa czworoboczne człony odpowiadające potrzebom liturgii: prezbiterium stanowiącym część kapłańską oraz nawą, przeznaczoną dla wiernych. Fundatorem świątyni był Kokosz Berzewiczy, węgierski szlachcic pochodzenia niemieckiego, właściciel klucza dunajeckiego. O węgierskich korzeniach fundacji kościoła świadczy również jej wezwanie – św. Kwiryna, biskupa z terenów dzisiejszej Chorwacji za czasów Dioklecjana, który zginął utopiony w rzece na terenie dzisiejszych Węgier. Od 1313 roku do 1786 roku kościół był w posiadaniu i administracji miechowitów z Lendak na Spiszu. Nieremontowana świątynia przy końcu XVII wieku była bliska ruiny, dodatkowo kościół został częściowo zniszczony podczas walk węgierskich kuruców i labanców na początku XVIIII wieku. Dzięki staraniom kolejnych plebanów: ojca Stanisława Zagórskiego oraz Łukasza Kuźnickiego została odnowiona. Konsekrację odnowionej świątyni przeprowadził biskup Grzegorz Nadolny w 1715 roku. Wówczas wykonano nową polichromię stropu nawy, którą m.in. opatrzono inskrypcją: „RESTAURATUM A(NN)O (DOMINI) 1714 / Die 14 Aug[ust]”. W trakcie tego remontu powstały również trzy nowe ołtarze, zachowujące stare wezwania z poprzednich nastaw.

    W kościele przechowywana była dwustronna chorągiew wotywna sołtysa Franciszka Łapszańskiego, zabitego w 1626 roku przez powstańców węgierskich. Obecnie znajduje się w bibliotece zamku w Niedzicy. Po jednej stronie ukazana jest scena Ukrzyżowania, na której znajduje się również przedstawienie zmarłego i jego żony Małgorzaty Pasiutówny wraz z dwiema córkami, a po drugiej stronie widnieje Matka Boska z Dzieciątkiem. Kolejna chorągiew wotywna z kościoła w Łapszach Niżnych poświęcona była Wojciechowi Łapszańskiemu. Powstała w 1675 roku i była równie intersujaco zdobiona. Niestety zaginęła w czasie drugiej wojny światowej. Z kolei w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie eksponowana jest rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ostatniej ćwierci XIV wieku wykonana w stylu gotyckim. Na belce arkady tęczowej umieszczona jest barokowa Grupa Ukrzyżowania. W świątyni znajduje się również szereg barokowych dzieł: obrazów oraz rzeźb, a także chrzcielnica z 1650 roku.

  5. Zdjęcie nr 1: Kościół św. Piotra i św. Pawła jest usytuowany w centrum Łapsz Wyżnych, na południe od głównej drogi z Trybsza do Łapsz Niżnych. Teren przykościelny jest otoczony wysokim kamiennym i częściowo otynkowanym murem, nakrytym gontem od strony wschodniej, zachodniej i północnej oraz nakrytym blachą od strony południowej; daszki jednospadowe, nachylone na zewnątrz. W części zachodniej muru zlokalizowana jest szeroka brama, flankowana dwoma masywnymi filarami, na których ustawione są okrągłe słupy, przykryte stożkowym daszkiem gontowym i zwieńczone krzyżykami. Od wschodu analogiczne wejście z szerszym przejściem, dostępnym schodkami. Trzecie wejście na teren przykościelny prowadzi od północy przez bramę w kształcie arkady zamkniętej łukiem odcinkowym, zwieńczonej trójkątnym nadprożem, na którego szczycie ustawiony jest krzyż i wazony po bokach. Czwarte wejście zlokalizowane w zachodnio-południowym narożniku muru prowadzi przez wysokie schody z balustradą. Od zachodu w ogrodzeniu ulokowany jest budynek salki katechetycznej (dawna kostnica) wchodzącej w mur ścianą frontową. W obrębie placu przykościelnego znajdują się resztki cmentarza w postaci kamiennych i granitowych nagrobków oraz żeliwnych krzyży. Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z czworoboczną wieżą w fasadzie z prezbiterium zamkniętym półkoliście. Dwuprzęsłowe prezbiterium oddziela od nawy ściana arkady tęczowej. Nawa jest szersza, trójprzęsłowa. Wnętrze artykułowane pilastrami wspierającymi sklepienie kolebkowe z lunetami na gurtach, ozdobione stiukowymi, późnobarokowymi ramami. Od południa do prezbiterium przylega zakrystia na planie prostokąta, a do nawy od północny kruchta z portalem z zaakcentowaną datą: „1760”. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty jest na trzech półkolistych arkadach. Wnętrze oświetlają umieszczone w południowych i północnych ścianach nawy prostokątne, zamknięte półkoliście cztery okna, takie same dwa znajdują się w prezbiterium; w wieży trzy podobne okna umieszczone po jednym z każdej strony, oprócz ściany zachodniej; w apsydzie jedno małe, okrągłe okno. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz dwa mniejsze od strony północnej przez kruchtę i od strony południowej przez zakrystię. W zewnętrznej elewacji kościoła widoczny jest niewysoki, kamienny cokół, powyżej kościół jest otynkowany. Prezbiterium, niższe od nawy. Nawa oszkarpowana, nakryta dachem dwuspadowym z wieżą na sygnaturkę na skrzyżowaniu na wschodnim zakończeniu nawy. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest wysoka założona na planie kwadratu wieża-dzwonnica. W dolnej kondygnacji na osi kościoła znajduje się prostokątne wejście do kruchty, zamknięte półkoliście. Fasada wieży w całości pokryta jest blachą, przechodzącą nad głównym wejściem do kościoła w daszek. Hełm wieży baniasty z latarnią.
    Łapsze Wyżne
    Kościół św. Piotra i św. Pawła w Łapszach Wyżnych

    Kościół św. Piotra i św. Pawła w Łapszach Wyżnych został wzniesiony w latach 1759-1768 w typowym układzie wnętrza z podziałem na dwa czworoboczne człony odpowiadające potrzebom liturgii: prezbiterium stanowiącym część kapłańską oraz nawą, przeznaczoną dla wiernych. Ukształtowanie bryły i detal architektoniczny przejawiają przykład klasycznego budownictwa kościelnego, bez wyróżniających się akcentów i detali architektonicznych. Jedynie barokowe hełmy wieży i sygnaturki wskazują na czas powstania świątyni. Zupełnie odmienny widok przedstawia wyposażenie wnętrza świątyni. Ambonę, ołtarze i znajdujące się na nich rzeźby są przykładami tzw. spiskiego rokoka, stylu który stopniowo kształtował się od lat czterdziestych XVIII stulecia i cechował się wyjątkową dekoracyjnością środków wyrazu. Twórczość kieżmarskich artystów, Johanna i Franciszka Fegów, autorów wspomnianych dzieł, stanowiła kulminacyjne osiągnięcie tego stylu.

  6. Zdjęcie nr 1: Kościół drewniany, orientowany, o konstrukcji zrębowej, obity gontami. Budowla jednonawowa, z węższym prezbiterium zamkniętym prosto, z zakrystią i kaplicą od strony północnej i kruchtą od południa. Nawa prostokątna, bardzo wydłużona, prezbiterium krótkie, zamknięte prosto. Wszystkie ściany i strony pokrywa polichromia o motywach ornamentalnych i roślinnych otaczających sceny figuralne. Nawa przekryta stropem z zaskrzynieniami, co oznacza, że część konstrukcji dachu, która znajduje się już w przestrzeni nawy została zakryta stropem o skośnym przebiegu, a prezbiterium pozornym stropem kolebkowym. Po prawej stronie dwa duże okna w nawie i jedno w prezbiterium, trzy kolejne w kaplicy. Wejście główne od zachodu, kolejne przez południową kruchtę i do kaplicy, w ścianie zakrystii barokowy portal kamienny z ornamentem roślinnym. Ściany zewnętrzne gładkie, posadowione na niewysokim podmurowaniu zakrytym gontowym fartuchem. Dachy gontowe o konstrukcji więźbowo-zaskrzyniowej. Na kalenicy wieżyczka na sygnaturkę z baniastym hełmem krytym blachą.
    Jurgów
    Kościół parafialny św. Sebastiana

    Kościół w Jurgowie został wybudowany w 1650 roku i powstał z fundacji chłopskiej. Architektura świątyni została oparta na schemacie późnogotyckiego kościoła typu małopolskiego dwukrotnie przedłużonego w latach 1811 i 1869 i rozbudowanego w 1935 roku. W prezbiterium i nawie znajdują się trzy ołtarze wykonane przez kieżmarskiego rzeźbiarza Johanna Feega i działającego w Spiskiej Sobocie malarza Imricha Jagušiča, których styl można określić jako wschodniosłowackie rokoko. Pokrywająca wszystkie ściany polichromia została wykonana w latach 1937-1938 przez krakowskiego profesora Kazimierza Piętkę.

  7. Zdjęcie nr 1: Kościół św. Antoniego Padewskiego w Trybszu jest usytuowany w centrum wsi, na południe od głównej drogi prowadzącej z Łapsz Wyżnych do Nowego Targu. Teren przykościelny jest otoczony wysokim murem, częściowo żeliwnym na kamiennej podmurówce, częściowo murowanym nakrytym cementowym daszkiem. Wejście od strony wschodniej oraz zachodniej przez szerokie bramy. Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z czworoboczną wieżą w fasadzie z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Dwuprzęsłowe prezbiterium oddziela od nawy szeroka ściana arkady tęczowej, zamknięte ostrołukowo. Nawa jest szersza i dłuższa, pięcioprzęsłowa. Wnętrze artykułowane jest dużymi i szerokimi oknami w kształcie stojących prostokątów, zamkniętych ostrołukowo, wypełnionych witrażami. Od południa do nawy przylega niewielka kruchta, a do prezbiterium od północy zakrystia. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty na dwóch filarach, dostępny schodami od południowej strony nawy. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz dwa mniejsze od strony południowej przez kruchtę i od strony północnej przez zakrystię. W zewnętrznej elewacji kościoła widoczny jest niewysoki cokół, powyżej kościół otynkowany. Prezbiterium, o tej samej wysokości co nawa, lecz węższe z sygnaturką zwieńczoną iglicą. Nawa i prezbiterium oszkarpowane, nakryte dachem dwuspadowym. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest wysoka założona na planie kwadratu wieża-dzwonnica. W dolnej kondygnacji na osi kościoła prostokątne wejście do kruchty, flankowane dwiema szkarpami. Fasada wieży w całości pokryta blachą, przechodzącą nad głównym wejściem do kościoła w daszek. Wieża zwieńczona iglicą.
    Trybsz
    Kościół św. Antoniego Padewskiego

    Kościół św. Antoniego w Trybszu został wybudowany w latach 1900-1904 staraniem księdza Michała Nyulassego. Kościół poświęcono w 1904 roku. Ze starego kościoła przeniesiono wyposażenie wnętrza, ołtarz główny oraz dwa ołtarze boczne, a także szereg dzieł malarstwa i rzeźby: obraz św. Elżbiety oraz dwa skrzydła tryptyku z XVI wieku, zaplecek ambony, barokową chrzcielnicę , a także dzwon z plakietką Ukrzyżowania, fundacji Walentego Trepskiego z 1629 roku. Barokowy ołtarz główny pochodzi z trzeciej dekady XVIII wieku, a dwa ołtarze boczne, zostały prawdopodobnie wykonane w XIX wieku. W 1934 roku ksiądz Wilhelm Jan zbudował nową, murowaną plebanię przy pomocy miejscowej ludności. W 1946 roku parafię w Trybszu objęli pod administrację reformaci z Krakowa. Administratorem parafii z ramienia zakonu został ojciec Tadeusz Czerwień, który wystawił w kościele nowy ołtarz ku czci św. Antoniego Padewskiego. W 1957 roku z polecenia arcybiskupa Eugeniusza Baziaka administrację parafii w Trybszu obejmują następnie cystersi z opactwa w Mogile. Z polecenia ojca Augustyna Ciesielskiego na urząd administratora parafii został powołany ojciec Bogumił Salwiński. W tym czasie przeprowadzono szereg prac remontowych w świątyni: zdrenowano teren wokół kościoła, wzmocniono sklepienie świątyni, przeprowadzono instalację elektryczną, ściany nowej świątyni ozdobiono polichromią. Wykonano też szereg prac przy starym, drewnianym kościele.

  8. Zdjęcie nr 1: Kościół św. Elżbiety Węgierskiej w Trybszu usytuowany jest w centrum wsi na południe od drogi prowadzącej z Łapsz Wyżnych do Nowego Targu. Teren przykościelny jest otoczony od południa drewnianym ogrodzenie z murowanymi słupkami i kamienną podmurówką, z pozostałych stron mur z polnych kamieni, nakryty daszkiem cementowym. Główne wejście na teren przykościelny od północy, od zachodu bramka prowadząca do nowego kościoła, od południa furtka na cmentarz. Od zachodu główne wejście flankowane słupkami. Na placu przykościelnym stara lipa, w niej krucyfiks w kapliczkowej, szafkowej oprawie. W zachodniej części sztuczna grota, murowana z polnych kamieni z figurą Matki Boskiej z Lourdes. Kościół jest orientowany, drewniany o konstrukcji zrębowej, jednonawowy z wydłużonym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, z kruchtą od południa i pierwotnie z zakrystią od północy i wieżą od zachodu. Wnętrze nakryte pułapem, w nawie z zaskrzynieniami, wiązanie nawy oparte nie na ścianach lecz na belkach podciągowych, których jeden koniec jest w ścianie tęczy, drugi zaś w czołowej ścianie nawy. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty na dwóch filarach. Wnętrze oświetlają umieszczone w południowej ścianie trzy okna (dwa w prezbiterium i jedno w nawie). Ściany i stropy pokryte polichromią. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz jedno przez kruchtę od południa. Dach o jednej kalenicy, gontowy, na środku drewniana sygnaturka, nakryta kopułką. Portal do zakrystii o wykroju w tzw. ośli grzbiet.
    Trybsz
    Kościół św. Elżbiety Węgierskiej

    Według tradycji kościół św. Elżbiety w Trybszu wzniesiono w 1567 roku. Informację tę znaleziono na boku starego, murowanego ołtarza. Był on wtedy filialną świątynią parafii we Frydmanie. Blisko sto lat później dzięki księdzu Janowi Ratułowskiemu, ówczesnemu proboszczowi frydmańskiemu i trybskiemu, który zajął się restaurowaniem świątyni, ozdobiono wnętrze malowidłami ilustrującymi prawdy wiary. Miało to miejsce w 1647 roku. Na początku XX wieku staraniem księdza Michała Nyulasiego wzniesiono w Trybszu nową, murowaną świątynię. Wyposażenie drewnianego kościółka przeniesiono do nowej świątyni. Pozostała tylko rokokowa ambona z drugiej połowy XVIII wieku oraz feretrony z XVIII i XIX wieku. Od tego czasu zabytkowy kościół zaczął popadać w ruinę. W 1924 roku rozebrano wieżę i zakrystię. W 1938 roku zabezpieczono przed rozbiórką dalszą część budowli. Podczas prac kościół podniesiono i posadowiono na fundamencie, konstrukcję wzmocniono ściągaczami, a ściany i sygnaturkę obito gontem. Następne prace prowadzono w latach 1953-1956, 1972 i 1976. W ostatnich latach, 2010-2012 konstrukcję kościoła oraz malowidła poddano gruntownej konserwacji. Podczas inwentaryzacji zabytków przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków odnaleziono cenną rzeźbę przedstawiającą Pietę z XVII wieku. Niestety nie wiadomo, czy znajduje się jeszcze w posiadaniu parafii. Ponadto w świątyni znajdowało się skrzydło tryptyku z przedstawieniem Ecce Homo z około połowy XVI wieku oraz obraz św. Elżbiety z tego samego okresu, stanowiący część środkową tryptyku. Obecnie zabytki te znajdują się w nowym kościele parafialnym.

  9. Zdjęcie nr 1: Kościół św. Marcina w Krempachach usytuowany jest w centrum wsi na północ od drogi prowadzącej z Frydmanu do Łopusznej. Teren przykościelny jest otoczony wysokim kamiennym, murem nakrytym drewnianym daszkiem, jednospadowym, nachylonym na zewnątrz. W części południowej muru zlokalizowana jest brama, flankowana dwoma filarami, zwieńczonymi czterospadowym płaskim daszkiem. Analogiczne wejście znajduje się od strony zachodniej. Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z czworoboczną wieżą w fasadzie z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Wewnątrz sklepienia kolebkowe z lunetami, w prezbiterium z żebrami dekoracyjnymi. Prezbiterium oddzielone od nawy ścianą arkady tęczowej o półkolistym łuku. Do prezbiterium przylega od północny zakrystia na planie prostokąta. Z kolei przy południowej ścianie nawy znajduje się kruchta z wejściem do świątyni. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty na dwóch kolumnach z dostępem drewnianymi schodami od strony południowej nawy. W południowym murze nawy portal kamienny z roślinną dekoracją na nadprożu. Wnętrze artykułowe zdwojonymi pilastrami podtrzymującymi gurty sklepienne. Otwory okienne umieszczone w południowych i północnych ścianach nawy oraz prezbiterium – prostokątne, zamknięte półkoliście, wypełnione witrażami. Do kościoła prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz jedno przez kruchtę od południa i jedno od strony zachodniej przez zakrystię. Zewnętrzne elewacje bez dekoracji, skromne, otynkowane. Prezbiterium węższe od nawy, nakryte jednym, gontowym, dwuspadowym dachem z nawą z wieżą na sygnaturkę nad prezbiterium. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest wysoka założona na planie kwadratu wieża-dzwonnica. W dolnej kondygnacji na osi kościoła prostokątne wejście do kruchty, nakryte daszkiem. Wieża zakończona drewnianą hurdycją oraz murowaną attyką z napisem: „1465” o układzie schodkowym. Wejście na wieżę, od zewnątrz, schodami z prawej strony. Okna wieży w ostatniej kondygnacji, niewielkie, w kształcie stojących prostokątów, zamkniętych półkoliście.
    Krempachy
    Kościół św. Marcina

    Obecny kościół św. Marcina w Krempachach został wystawiony około połowy XVI wieku. Świątynia trzykrotnie zmieniała wezwanie. Początkowo była pod patronem św. Serwacego, następnie Wszystkich Świętych, a pod koniec XIX wieku – św. Marcina. Kościół jest skromną budowlą o typie przejściowym z gotyku w renesans. Świątynia posiada cechy stylowe obu tych okresów. Na przykład ustawiona w zachodniej części świątyni wieża jest ozdobiona renesansową attyką, ale posiada również gotycką hurdycję. Attyka tzw. polska miała bliskie konotacje z krajami ościennymi, a w szczególności ze Słowacją. Attyki były bardzo popularne w tym czasie. Dodatkowym elementem architektonicznym jest drewniana galeria w zwieńczeniu wieży. Miała ona znaczenie zarówno obserwacyjne, jak i obronne. Hurydycje, czyli ganki obronne wywodzą się jeszcze z czasów średniowiecza, z izbic wieńczących wieże i baszty. Zupełnie odmiennie kształtuje się wnętrze świątyni ozdobione rokokowym wyposażeniem, które stanowi obecnie dzieła głównie z XVIII wieku. Według części badaczy dziejów kościoła ołtarz główny powstał około 1725 roku, o czym ma świadczyć zapis w kronice parafialnej z tego samego roku, w którym zanotowano informację o nowo wyrzeźbionej nastawie pomalowanej, posrebrzonej i pozłoconej przez austriackiego malarza Jana Grimma. Jednakże ołtarz obficie dekorowany ornamentem rokokowym, który tworzy spójną całość z jego strukturą sugeruje bardziej datowanie na drugą połowę XVIII wieku. Budowa nowej nastawy mogła być związana z pożarem kościelnego dachu, który miał miejsce w 1788 roku. Zwiedzając kościół w Krempachach warto również zwrócić uwagę na chór muzyczny, który został wykonany w stylu późnobarokowym z typowym dla tego okresu wklęsło-wypukłym przebiegiem balustrady. Malowane zdobienia w postaci stylizowanych kompozycji kwiatowych na czarnym tle znajdujące się w polach parapetu są znacznie późniejsze, prawdopodobnie powstały w XIX wieku.
  10. Zdjęcie nr 1: Kościół św. Walentego w Krempachach usytuowany jest na skraju wsi, na północ od drogi prowadzącej z Frydmanu do Łopusznej. Teren przykościelny jest otoczony kamiennym, murem nakrytym drewnianym daszkiem, jednospadowym, nachylonym na zewnątrz. W obrębie placu przykościelnego znajduje się cmentarz. Kościół jest orientowany, murowany, otynkowany, jednonawowy z prezbiterium zamkniętym półkoliście. Wewnątrz sklepienia kolebkowe z lunetami. Prezbiterium oddzielone od nawy ścianą arkady tęczowej o półkolistym łuku, zdobionym napisem: „ERCETA SUPREMI IN NUMINIS / MAIOREM GLORIAM / DIVI VALENTINI EPI: ET MART. PAT/RONI CADUCORUM HONOREM / AN(N)O 1761 / RENO[VATUM] 1893”. Do prezbiterium przylega od północny zakrystia na planie prostokąta. Z kolei przy południowej ścianie nawy znajduje się kruchta z wejściem do świątyni ozdobiona wklęsło-wypukłym przyczółkiem. Na zachodniej ścianie nawy chór muzyczny wsparty jest na dwóch kolumnach z dostępem drewnianymi schodami od strony południowej nawy. Na balustradzie napis: „ABIICITE OPERA TENEBRARUM / ET INDUAMINI ARMA LUCIS”. Wnętrze artykułowe zdwojonymi pilastrami podtrzymującymi gurty sklepienne. Otwory okienne umieszczone są w południowych i północnych ścianach nawy oraz prezbiterium – prostokątne, zamknięte półkoliście, wypełnione witrażami. Wejście do zakrystii od strony prezbiterium prowadzi poprzez kamienny portal z iluzjonistycznie malowanymi kanelowanymi kolumnami o korynckich kapitelach, wspierającymi profilowany gzyms, przyczółek trójkątny z wpisanym w polu Okiem Opatrzności. Zewnętrzne elewacje bez dekoracji, skromne, otynkowane, oszkarpowane w nawie. Prezbiterium i nawa nakryte jednym, czterospadowym dachem z wieżą na sygnaturkę na zachodnim zakończeniu nawy. Do zachodniej fasady kościoła dostawiona jest kruchta na planie prostokąta, nakryta dwuspadowym daszkiem, od przodu ujęta przyczółkiem w kształcie wklęsło-wypukłym z uskokami. Z trzech stron kruchty prostokątne otwory wejściowe zamknięte półkoliście. Do kościoła prowadzi wejście przez kruchtę zachodnią oraz przez kruchtę od południa i jedno od strony północnej przez zakrystię. Zewnętrze obramienia okienne roślinną dekoracją sztukatorską.
    Krempachy
    Kościół św. Walentego

    Kościół św. Walentego w Kremapachach został wybudowany w 1761 roku na miejscu drewnianej świątyni. W ewnątrz znajduje się ołtarz główny, który powstał zapewne niedługo po wybudowaniu kościoła. W środek ołtarza wstawiono centralną część tryptyku z 1516 roku przedstawiającą Świętą Rozmowę, a kwatery tryptyku zawieszono na ścianach prezbiterium. Szczególnie interesujący ołtarz znajduje się w nawie świątyni, powstał w 1772 roku. W polu głównym znajduje się obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z drugiej połowy XVIII wieku. Wspomniany ołtarz ozdobiony jest ornamentem rocaille'owym, charakterystycznym dla sztuki trzeciej ćwierci XVIIII wieku. Ukazuje bogactwo form stylu rokokowego przejawiające się w przepychu ornamentu i złoconej faktury. Bogactwo dekoracji ornamentalnej i rzeźbiarskiej jest charakterystyczne dla sztuki spiskiej, w której dominuje ona nad dekoracją malarską. W dziele ujawnia się niezwykła inwencja twórcy, wykraczająca poza znany schemat nastaw ołtarzowych aediculowych z podporami. Przez niektórych badaczy ołtarz nazywany jest ze względu na swą niezwykłą formę „feretronowym”. Punktem dominującym w strukturze ołtarza jest oprócz przepychu ornamentu ogromna gloria wieńcząca nastawę, wielkością odpowiadająca wysokości całej kondygnacji. Rozwiązanie to było stosowane w XVIII wieku w małej architekturze (w ambonach, ołtarzach, portalach itp.). Jego geneza sięga twórczości Gianlorenzo Berniniego, jakkolwiek szybko rozpowszechniła się w również w Polsce. Z kolei przy ścianie północnej kościoła zawieszona jest ambona z trzeciej ćwierci XVIII wieku. Na zaplecku ambony umieszczony jest obraz Szymona Kawalskiego przedstawiający św. Jana Nepomucena.

  11. Zdjęcie nr 1: Kościół orientowany, murowany, tynkowany, jednonawowy, z prostokątną, trójprzęsłową nawą oraz węższym jednoprzęsłowym prezbiterium zamkniętym półkoliście, z dużą, prostokątną zakrystią przy północnej ścianie. Od zachodu wieża na planie kwadratu, do południowej ściany nawy dobudowana niewielka kruchta na planie kwadratu. Prezbiterium i nawa nakryte sklepieniem żagielkowym na gurtach spływających na pilastry. Otwór tęczowy w formie arkady. W zachodniej części nawy parapet chóru muzycznego, o wklęsło-wypukłej balustradzie, wsparty na dwóch filarach i dwóch półfilarach, tworząc trzy arkady. Posadzka kamienna. Fasada wieżowa, z wejściem na osi w postaci drewnianego portyku nakrytego blaszanym daszkiem dwuspadowym. Wieża smukła, bez podziałów architektonicznych, zakończona dwoma profilowanymi gzymsami, wyłamującymi się na każdej ścianie na kształt łuku odcinkowego. Pomiędzy nimi, na ścianie frontowej tarcza zegarowa. W połowie wysokości wieży, z trzech stron niewielkie okna w formie stojącego prostokąta w okrągłych płycinach. W najwyższej partii ścian, z czterech stron, otwory dzwonne w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Wieża zwieńczona hełmem baniastym z latarnią, zakończoną kulą z krzyżem, pokrytym blachą. Elewacje bez podziałów, zakończone profilowanym gzymsem. W południowej cztery otwory okienne w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym, we wschodniej dwa analogiczne, w północnej jedno. Nawa i prezbiterium nakryte dachem dwuspadowym, blaszanym. W miejscu połączenia prezbiterium i nawy blaszana wieżyczka na sygnaturkę, z latarnią, zwieńczona hełmem baniastym z krzyżem. Zakrystia nakryta dachem trójspadowym, kruchta dachem falistym. Kościół otoczony niskim murem kamiennym.
    Nowa Biała
    Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej

    Według kroniki parafialnej w Nowej Białej kościół istniał już w XV wieku. Pierwsza, drewniana świątynia spaliła się w 1625 roku. Kolejny, drewniany kościół wybudowano w 1632 roku. Z inicjatywy proboszcza Wojciecha Frankowicza przed 1748 rokiem rozpoczęto budowę nowego kościoła. Konsekracji dokonano w 1748 roku. W 1752 roku światynia została zniszczona przez pożar. W aktach wizytacji z 1832 roku widnieje informacja, że obecny murowany kościół został zbudowany z inicjatywy miejscowego proboszcza Václava Pavláka przy wsparciu mieszkańców wsi przed 1779 rokiem, gdyż w tym roku był na nowo konsekrowany. Być może wzmianka ta dotyczy odbudowy kościoła po pożarze. Świątynia w Nowej Białej stanowi przykład jednonawowej budowli z wieżową fasadą charakterystyczny dla barokowych kościołów prowincjonalnych i tzw. „józefińskich”, budowanych od czwartej ćwierci XVIII wieku według planów typowych.

Celem zorganizowania wycieczki skontaktuj się z parafiami

Frydman
Parafia Św. Stanisława Biskupa i Męczennika

Adres ul. Kościelna 1
34‑435 Frydman

Telefon +48 18 285 18 25

Jurgów
Parafia Św. Sebastiana

Adres Jurgów 1
34-532 Jurgów

Telefon +48 18 207 79 42

Adres e-mail parafiajurgow@gmail.com

Strona www www.parafia-jurgow-sebastian.pl

Kacwin
Parafia Parafia Wszystkich Świętych

Adres św. Anny 145
34-441 Niedzica

Telefon +48 18 262 71 54

Adres e-mail -

Strona www http://www.kacwin.com

Nowa Biała
Parafia Parafia Św. Katarzyny Aleksandryjskiej

Adres Obłazowa 11
34‑433 Nowa Biała

Telefon +48 18 285 13 29

Adres e-mail -

Strona www -

Trybsz
Parafia Św. Elżbiety Węgierskiej

Adres ul. św. Elżbiety 149 Trybsz
34-442 Łapsze Niżne

Telefon (18) 265 61 49

Adres e-mail sw_elzbieta@wp.pl

Strona www www.parafiatrybsz.bnx.pl

Krempachy
Parafia Parafia Św. Marcina Apostoła

Adres Kamieniec 25
34‑433 Nowa Biała

Telefon 18 2851655

Adres e-mail krempachy.parafia@gmail.com

Strona www www.krempachy.espisz.pl/parafia.php

Łapsze Niżne
Parafia Św. Kwiryna

Adres ul. Jana Pawła II 84
34-442 Łapsze Niżne

Telefon (18) 265-93-69

Strona www www.lapsze.pijarzy.pl

Niedzica
Parafia Św. Bartłomieja Apostoła

Adres 3 Maja 91
34-441

Telefon +48 18 262 94 28

Strona www http://parafianiedzica.pl

Łapsze Wyżne
Parafia Św. Piotra i św. Pawła

Adres ul. Kościelna 2, 34-442 Łapsze Niżne
34-442

Telefon 18 26 59 777

Adres e-mail lapsze@saletyni.pl

Strona www lapsze.saletyni.pl

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności