Sakralne Dziedzictwo Małopolski

MAŁOPOLSKIE MIEJSCOWOŚCI

Zobacz więcej Miejscowości

LUDZIE ZWIĄZANI Z MAŁOPOLSKĄ

Zobacz więcej Ludzie

SZTUKA MAŁOPOLSKI

Zobacz więcej Dzieła

TRASY WYCIECZEK

Zobacz więcej Zwiedzaj Małopolskę

Cyfrowe Archiwum

Archidiecezji Krakowskiej

Scenariusze lekcyjne

Blog

Matka Boska Gromniczna

Małopolskie zabytki

Proboszcz Andrzej Antałkiewicz i modernizacja drewnianego kościoła św. Marii Magdaleny w Rabce na przełomie XVIII i XIX wieku

Z życia Pracowni

Inwentaryzacja krakowskich kościołów. Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Krakowie

Małopolskie zabytki

Wielkanocna scenografia. O dekoracji grobu Bożego w Kacwinie

Dzieła

Ołtarz przytęczowy prawy Jezu Ufam Tobie

Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, trójosiowa z bramkami, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Ołtarz wysunięty do przodu, drewniany, sarkofagowy, wklęsło-wypukły, zwężający się ku dołowi, na profilowanym cokole, ujęty spływami wolutowymi; dekorowany w narożach palmetami, na froncie rocaille'owy kartusz z malowanymi skrzyżowanymi kluczami w polu. Mensa drewniana z silnie wysuniętą, profilowaną krawędzią, z portatylem z piaskowca.

Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki o wypukłej ściance frontowej, ujęte z przodu ukośnie dostawionymi pilastrami na cokołach z trzonami w formie wolut, dźwigającymi niepełne belkowanie, opasujące je z trzech stron, nad ścianką frontową przyjmujące falistą formę zwieńczoną rocaille'm. Drzwiczki przyjmują kształt stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym, ujęte profilowaną ramą; w polu płaskorzeźbione przedstawienie kielicha z hostią w glorii na fakturowanym tle. Na belkowaniu, na osi podpór ustawiona jest para rocaille'owych lichtarzy. Tron wystawienia architektoniczny, trójosiowy; oś środkowa ponad tabernakulum w postaci ażurowej niszy z cokołem na pasyjkę, tylna ścianka utworzona z rocaille'u z kłosami zbóż; flankowana pilastrami zwieńczonymi falistym gzymsem, dźwigającymi ażurową, zamkniętą koronę. Podpory przechodzą w spływy wolutowe, ujmujące tabernakulum, na których końcach siedzi para adorujących puttów. Osie boczne są ujęte po bokach pilastrami dźwigającymi imposty podtrzymywane przez rocaille w partii trzonów oraz płonące wazony; pola wypełnione ażurowym rocaille'm i palmetami przechodzącymi w podwójne lichtarze.

Retabulum na planie półowalu, osie boczne ustawione prostopadle do środkowej. Oś środkowa posadowiona na wysokim, dwustrefowym cokole. W pierwszej strefie cokołu prostokątna płycina z napisem: „Z INICJATYWY / KS. PROBOSZCZA ROMANA GORCZYŃSKIEGO / W LATACH 2001 - 2006 / WYKONANO REMONT KOŚCIOŁA I KONSERWACJĘ / WYPOSAŻENIA”. W drugiej strefie cokołu, pośrodku płycina w formie leżącego prostokąta o fantazyjnie wyciętych bokach z malowanym kartuszem herbowym, dzielonym na cztery pola. W lewym górnym polu kartusza umieszczony jest orzeł, poniżej dwójka dzieci w łódce, a po prawej stronie tarczy, w prawym górnym polu dwójka dzieci w łódce, poniżej orzeł. U spodu napis z chronostychem: „EREXIT, AC EXORNAVIT HONORIBVS SANCTI PETRI, / AC PAVLI APOSTOLI ILLVSTRISSIMVS LIBER BAR I WNBS(?) IOANELLY / A TOLVANA PROPPII X I”. Klejnotem jest hełm z pióropuszem zakończony półpostacią rycerza w zbroi, zaś labry mają formę bujnej wici akantowej. Ryzality cokołów ozdobione są z trzech stron rocaille'owymi płycinami; skrajne konsole rocaille'm i różanymi gałązkami. Oś główna flankowana parą kolumn ustawioną na tle zwielokrotnionych pilastrów. Podpory dźwigają pełne belkowanie, przerwane nad polem środkowym, wyłamane na ich osi oraz przerwany wolutowy przyczółek. W polu środkowym podwójna, profilowana rama w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem nadwieszonym z uskokami z obrazem św. Piotra i św. Pawła; flankowana przez figury św. Szymona po lewej stronie i św. Judy Tadeusza po prawej, ustawionymi na rocaille'owych wspornikach. Ramy obrazu, trzony wewnętrznych pilastrów i pola za środkową parą figur dekorowane rocaille'm.

Zwieńczenie w formie zbliżonej do stojącego prostokąta, ujęte spływami wolutowymi, zamknięte falistym gzymsem przechodzącym w antytetycznie zwrócone woluty. Całość zwieńczona gołębicą Ducha Świętego w glorii promienistej. W polu rzeźbiarska grupa Koronacji Marii w glorii promienistej, pośród obłoków i uskrzydlonych główek anielskich. Dwa flankujące grupę putta na obłokach trzymają banderole z napisem: „FILIA DEI PATRIS” i „MATER DEI FILII”, a kolejne dwa usadzone na szczycie: „VENI CORONABERIS” oraz „VENI SPONSA MEA”. Poniżej zwieńczenia w ażurowym kartuszu znajduje się napis: „QVA E/ST ISTA / QVAE PROGREDI/TUR QVASI AURORA / CONSURGENS / Cant 6.”. Na przyczółku siedzące figury św. Joachima po lewej stronie i św. Józefa po prawej, na gzymsie flankującym pole środkowe dwa putta trzymające słońce i księżyc, na zewnętrznych osiach dwa adorujące anioły. Spływy zwieńczenia dekorowane strzępiastymi liśćmi palmowymi, muszlą i rocaille’m.

Osie boczne ustawione są na wysokim cokole, od zewnątrz ujęte pilastrami przechodzącymi w woluty, od wewnątrz sąsiadują z osią środkową. Pośrodku bramki z drzwiczkami zakończonymi gzymsem przyjmującym formę cokołu dla figur. Drzwiczki w formie stojącego prostokątna zamkniętego łukiem segmentowym nadwieszonym; osie na skraju ujęte konsolami stanowiącymi cokoły dla podpór. Ryzalit bramek zdobiony płyciną ze strzępiastym grzebieniem; drzwiczki z płyciną z rocaille'm i kwiatowym zwisem na wstążce; powyższy cokół ujęty liśćmi palmowymi i rocaille'm. Kondygnacja flankowana na skraju kolumną ustawioną na tle pilastru, które podtrzymują wyłamany gzyms zakończony wolutami ujmującymi szczyt o falistym przebiegu, na którym ustawiony jest duży płomienisty wazon. W polach ustawione są figury: po lewej się Jakuba Starszego, a po prawej św. Filipa. Na zwieńczeniach usadzone dwie figury aniołów.

Struktura w całości marmoryzowana w kolorze zielono-brązowym; ornamentyka, kolumny złocone, detale srebrzone. Wszystkie kolumny w jednej trzeciej wysokości przedzielone rocaille’m, a fryz z elementami dekoracji rokokowej. Tabernakulum i tron wystawienia w całości złocone.

Ołtarz główny

Zdjęcie nr 1: Drewniany kościół pw. św. Marcina w Jawiszowicach jest budowlą orientowaną, wzniesioną na zrąb. Do węższego prezbiterium zamkniętego trójbocznie przylega szersza nawa na rzucie zbliżonym do kwadratu. Od północy przy prezbiterium wybudowano zakrystię na planie wydłużonego prostokąta, a od zachodu wieżę w konstrukcji na słup na rzucie kwadratu. Zwieńczono ją izbicą z baniastym hełmem z latarnią. W przyziemiu wieży urządzono kruchtę. Nawę z prezbiterium nakryto jednokalenicowym dachem z więźbą w układzie storczykowym z przypustnicami (nadbitkami). W węższej części prezbiterialnej dach wsparty jest na trójkątnych zastrzałach widocznych na zewnątrz. Nad prezbiterium wznosi się sygnaturka w formie latarni z baniastym hełmem zwieńczonym krzyżem. Bryłę kościoła w całości otaczają arkadowe soboty z drewnianymi parapetami i z prześwitami wypełnionymi półprzeźroczystą pleksą. Na wysokości wejścia południowego do kościoła linię sobót wysunięto do przodu, dzięki czemu powstała pseudokruchta nakryta dachem siodłowym. Zarówno dach kościoła, jak i zakrystii, sobót oraz hełmy wieży i sygnaturki pokryte są gontem. Ściany nawy i prezbiterium utworzone z poziomo układanych bali przepruwają prostokątne okna z wpisanym łukiem półokrągłym, stanowiącym część stolarki okiennej. Na osi prezbiterium za ołtarzem głównym wycięto okulus. Wnętrze kościoła w nawie nakrywa płaski strop ze skośnym szalowaniem po bokach, a w prezbiterium pozorne sklepienie kolebkowe. Prezbiterium od nawy oddziela półokrągła tęcza z profilowaną belką, na której umieszczono grupę Ukrzyżowania. Całość wnętrza zdobi wielobarwna, ornamentalno-figuralna polichromia. Podłogę świątyni wyłożono kamiennymi płytami. W zachodniej części nawy urządzono chór muzyczny wsparty na dwóch drewnianych filarach z klatką schodową usytuowaną w południowo-zachodnim narożniku. Na chórze ustawiono prospekt organowy. Do wnętrza kościoła prowadzą dwa wejścia - od zachodu poprzez kruchtę w przyziemiu wieży oraz od południa z drewnianym portalem zamkniętym łukiem odcinkowym. Drewniany portal zamknięty łukiem odcinkowym prowadzi także z prezbiterium do zakrystii. Wypełniają go obite metalowymi płycinami i listwami drzwi. Własne wejście na zewnątrz posiada także zakrystia. Wnętrze prezbiterium w części wschodniej wypełnia architektoniczny ołtarz główny. Na ścianie północnej prezbiterium przy łuku tęczowym zawieszono ambonę, do której schody prowadzą z zakrystii. Pod skosem po obu stronach łuku tęczowego w narożnikach nawy ustawiono dwa ołtarze boczne, a pod chórem muzycznym dwa konfesjonały. W nawie stoją dwa rzędy ław kościelnych, a na jej ścianie północnej zawieszono na półeczkach feretrony procesyjne. Kościół otacza droga procesyjna wyłożona kamiennymi płytami, a cmentarz przykościelny zamyka drewniany parkan z dwiema bramkami wejściowymi.

Kościół św. Marcina

Zdjęcie nr 1: Rzeźba drążona z tyłu stoi na prostokątnej podstawie ustawionej na profilowanej, zwężającej się ku dołowi konsoli przyściennej. Postać biskupa jest ujęta frontalni w nieznacznym kontrapoście z głową lekko skierowaną w prawo. Prawą rękę Marcin ma uniesioną przed siebie na wysokość piersi w lewej zaś trzyma laskę krzyżową. Święty ma pociągłą, wychudzoną twarz o szeroko otwartych oczach, mięsistym nosie i pełnych ustach. Głowę okala broda i lekko kręcone sięgające ramion włosy. Marcin na głowie ma szkarłatną mitrę zdobiną złotą ornamentyką. Ubrany jest w sutannę, białą komże dekorowaną u spodu szeroką koronką, stułę oraz szkarłatną kapę pokrytą złocistym ornamentem i lamowaną złotą tasiemką. Na postumencie widoczny jest podpis: "Ś[WIĘTY] MARCIN".

Św. Marcin

Cyfrowe archiwum

Zdjęcie nr 1 dla obiektu archiwalnego: Acta visitationis exterioris decanatuum Oswiecimensis, Novi Montis, Zatoriensis et Skamnesis ad archidiaconatum Cracoviensem pertinentium per R. D. Christophorum Kazimirski, nominatum episcopum Kijoviensem et praepositum Tarnoviensem ex commissione Illustr. Principis D. Georgii, divina miseratione S.R.E. tituli s. Sixti cardinalis presbiteri Radziwiłł nuncupati, episcopatus Cracoviensis administratoris perpetui, in Olica er Nieswież ducis a. D. 1598

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

Acta visitationis exterioris decanatuum Oswiecimensis, Novi Montis, Zatoriensis et Skamnesis ad archidiaconatum Cracoviensem pertinentium per R. D. Christophorum Kazimirski, nominatum episcopum Kijoviensem et praepositum Tarnoviensem ex commissione Illustr. Principis D. Georgii, divina miseratione S.R.E. tituli s. Sixti cardinalis presbiteri Radziwiłł nuncupati, episcopatus Cracoviensis administratoris perpetui, in Olica er Nieswież ducis a. D. 1598

Zdjęcie nr 1 dla obiektu archiwalnego: Acta actorum, causarum spiritualium, civilium, criminalium, obligationum, quietationum, inscpritionum, cessionum, decimarum, testamentorum R. D. Martini Szyszkowski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiensis in annis 1620 - 1623. Tomus secundus.

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

Acta actorum, causarum spiritualium, civilium, criminalium, obligationum, quietationum, inscpritionum, cessionum, decimarum, testamentorum R. D. Martini Szyszkowski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiensis in annis 1620 - 1623. Tomus secundus.

Zdjęcie nr 1 dla obiektu archiwalnego: Acta actorum causarum sententiarum tam diffinitiuarum quam interloquutorisrum decretorum obligationum quietationum procuratorum constitutionum etc. etc. coram Reverendo Domino Paulo Dembski Dei et Apostolice Sedis Gratia Episcopalo Dicensis Suffraganeo Canonico Vicario in Spiritualibus et Officiali Generali Cracoviensis ad Annum Domini Millesimum Sexcentesimum Undecimum cuius indictio octava pontificatus Sanctissimi Domini Nostri Domini Pauli Divina Providentia Papae Vti foeliciter continuantur

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

Acta actorum causarum sententiarum tam diffinitiuarum quam interloquutorisrum decretorum obligationum quietationum procuratorum constitutionum etc. etc. coram Reverendo Domino Paulo Dembski Dei et Apostolice Sedis Gratia Episcopalo Dicensis Suffraganeo Canonico Vicario in Spiritualibus et Officiali Generali Cracoviensis ad Annum Domini Millesimum Sexcentesimum Undecimum cuius indictio octava pontificatus Sanctissimi Domini Nostri Domini Pauli Divina Providentia Papae Vti foeliciter continuantur

Zdjęcie nr 1 dla obiektu archiwalnego: Acta actorum, causarum spiritualium, civilium, criminalium, obligationum, cessionum, decimarum, testamentorum R. D. Martini Szyszkowski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiensis in annis 1617 - 1619. Tomus primus.

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

Acta actorum, causarum spiritualium, civilium, criminalium, obligationum, cessionum, decimarum, testamentorum R. D. Martini Szyszkowski, episcopi Cracoviensis, ducis Severiensis in annis 1617 - 1619. Tomus primus.

Partnerzy serwisu

Województwo Małopolskie

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Archidiecezja Krakowska

Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej

Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności