Franciszek Mączyński

Biogram

Franciszek Mączyński urodził się 21 września 1874 w Wadowicach, a zmarł 28 kwietnia 1947 w Krakowie. Był architektem i konserwatorem zaliczanym do grona najważniejszych twórców w krakowskim środowisku architektonicznym przełomu XIX i XX wieku. Studiował w Wyższej Szkole Przemysłowej pod kierunkiem Sławomira Odrzywolskiego. Po ukończeniu szkoły pracował przez pewien czas w biurze projektowym należącym do Odrzywolskiego, następnie rozpoczął pracę u Tadeusza Stryjeńskiego. W latach 1902-1904 kontynuował edukację, ucząc się rzeźby w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Konstantego Laszczki, a następnie wyjechał do Paryża. Po powrocie do kraju wznowił współpracę z Tadeuszem Stryjeńskim. Architekci wspólnie zrealizowali m.in. przebudowę gmachu krakowskiego Starego Teatru oraz wznieśli siedzibę Izby Przemysłowo-Handlowej przy ulicy Basztowej w Krakowie. Mączyński wspólnie z Tadeuszem Stryjeńskim, Karolem Kornem i Józefem Taubem od 1919 roku prowadzili przedsiębiorstwo projektowo-budowlane „Spójnia”, które realizowało liczne zamówienia na budynki użyteczności publicznej, obiekty sportowe i handlowe, kamienice oraz domy mieszkalne. W 1933 roku Mączyński przejął „Spójnię” i przemianował ją na firmę „Spójnia budowlana Mączyński i Ska”, którą prowadził do wybuchu drugiej wojny światowej. Architekt w czasie swojej długiej kariery zawodowej zaprojektował (samodzielnie lub we współpracy z innymi architektami) wiele gmachów użyteczności publicznej, m.in. w Krakowie, Katowicach i Zakopanem, a także liczne kamienice i domy prywatne oraz kościoły. Pod względem stylistycznym wczesne projekty Mączyńskiego wpisują się w estetykę historyzmu i eklektyzmu, a nieco później także secesji. Począwszy od lat dwudziestych XX wieku, architekt stopniowo zaczął korzystać ze zdobyczy modernizmu. Do najważniejszych obiektów sakralnych zrealizowanych przez Mączyńskiego należą krakowskie kościoły: Karmelitanek bosych przy ulicy Łobzowskiej (1903-1905, zrealizowany wspólnie z Tadeuszem Stryjeńskim), Najświętszego Serca Jezusa przy ulicy Kopernika (1910-1921), Karmelitów bosych przy ulicy Rakowickiej (1929-1930, dobudowa frontowej części do wcześniejszej budowli według projektu Tadeusza Stryjeńskiego) i modernistyczny kościół św. Szczepana przy ulicy Sienkiewicza (1938, dobudowa fasady). Ważnymi realizacjami są także katowicka katedra Chrystusa Króla zaprojektowana we współpracy z Zygmuntem Gawlikiem (1927-1956) oraz gmach Śląskiego Seminarium Duchownego (również we współpracy z Gawlikiem, 1926-1928). Na terenie Małopolski znajduje się także szereg mniejszych kościołów zaprojektowanych lub przebudowanych przez Mączyńskiego, m.in. kościół św. Jana Chrzciciela w Zembrzycach (1911-1913), kościół Przemienienia Pańskiego w Brzeziu koło Wieliczki (1924), kościół św. Marii Magdaleny w Poroninie, kościół św. Jana Chrzciciela w Łącku (rozbudowa 1930-1935). Mączyński pracował także jako konserwator w krakowskich kościołach: Mariackim, św. Floriana, św. Katarzyny, Dominikanów, Franciszkanów i opactwie Cystersów w Mogile.

Bibliografia