Sebastian Sierakowski

Biogram

Sebastian Sierakowski urodził się w 1743 roku. Wykształcenie zdobył w kolegiach jezuickich w Krośnie i Przemyślu. Do zakonu jezuitów wstąpił w 1759 roku, odbywając nowicjat w Ostrogu i studiując filozofię we Lwowie i Jarosławiu. W czasie studiów w jezuickiej Akademii Lwowskiej zainteresował się architekturą. Po zakończeniu edukacji kierował seminarium nauczycielskim we Lwowie, gdzie uczył matematyki i fizyki doświadczalnej. We Lwowie zaprojektował obserwatorium astronomiczne w tzw. furtce jezuickiej (rozebrane pod koniec XVIII wieku) oraz kilka dworów i pałacyków. Po kasacie jezuitów wyjechał do Krakowa, gdzie został kanonikiem kapituły katedralnej na Wawelu. Wciąż zajmował się architekturą, projektując klasycystyczną fasadę katedry (niezrealizowaną) oraz najpewniej nagrobek biskupa Kajetana Sołtyka. Nadzorował prace budowlane w katedrze, w tym konserwację kaplicy Zygmuntowskiej. Projektował również dzieła rzemiosła artystycznego, np. sześć świeczników do kaplicy św. Stanisława. Według jego wskazówek wzniesiono hełmy wież krakowskiego kościoła św. Anny oraz przebudowano kościół Norbertanek na Zwierzyńcu. Obok szeregu dzieł sakralnych projektował także dzieła inżynieryjne, jak most w Prądniku Czerwonym o wysokich walorach technicznych (rozebrany w 1962 roku). Sierakowski chętnie angażował się w sprawy państwowe. W 1778 roku został powołany przez Ignacego Kostkę Potockiego na członka Towarzystwa Ksiąg Elementarnych Komisji Edukacji Narodowej. Zajmował się tłumaczeniem na język polski książek o ogrodnictwie i rolnictwie. W 1789 roku wszedł w skład Komisji Dobrego Porządku. Opracował plany i kierował przebudową zamku królewskiego na Wawelu przed przyjazdem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Z królem wizytował kamieniołomy w Dębniku, wówczas monarcha powierzył mu nadzór nad wynajętymi od karmelitów bosych w Czernej kamieniołomami. Tam wydobywano marmury do zamku królewskiego w Warszawie i łazienkowskiego pałacu na Wyspie. Ponadto angażował się w prace nad Konstytucją 3 maja. W czasie zaborów początkowo ograniczył swoją aktywność tylko do prac na rzecz kapituły, ale z czasem wybrany rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego i prezesem Instytutu Naukowego Krakowskiego intensywnie wszedł w życie naukowe miasta. Szczególnie interesował się przedsięwzięciami artystycznymi, w tym wykonaniem dekoracji sali Jagiellońskiej w Collegium Maius przez Michała Stachowicza. W 1812 roku wydał pierwszy w języku polskim traktat o architekturze („Architektura obejmująca wszelki gatunek murowania i budowania”) oraz zajmował się tłumaczeniem Kodeksu Napoleona. W Rzeczypospolitej Krakowskiej pełnił funkcję senatora Wolnego Miasta Krakowa, angażując się w szereg przedsięwzięć gospodarczych i przemysłowych. Mimo rozlicznych obowiązków Sierakowski podejmował liczne zlecenia w dziedzinie budownictwa i architektury. Wyrazem jego patriotycznej postawy były projekty pomników Tadeusza Kościuszki i Legionów Dąbrowskiego oraz studni z alegoriami polskich rzek na placu Dominikańskim. Był członkiem komitetu na rzecz usypania kopca Kościuszki. Zaprojektował pomnik Mikołaja Kopernika w kościele św. Anny. O jego trosce o kulturę narodową świadczy projekt teatru na placu Szczepańskim (niezrealizowany). Planował również przebudować Bursę dla Ubogich (róg ulic Wiślnej i Gołębiej) na szkołę malarstwa i snycerstwa. Z jego inicjatywy powstało krakowskie Towarzystwa Przyjaciół Muzyki (1817). O nieprzeciętnym dorobku w dziedzinie architektury świadczy zachowany w Bibliotece Jagiellońskiej zbiór jego rysunków architektonicznych, projektów i rysunków inwentaryzacyjnych, ukazujący typową dla ludzi owego czasu ewolucję gustów stylistycznych, od późnego baroku, przez rokoko, klasycyzm po romantyzm. Sierakowski dał się poznać także jako filantrop i opiekun artystów; wspierał m.in. Kazimierza Wojniakowskiego, Jana Nepomucena Lewickiego, Teodora Stachowicza. Dzięki jego pomocy powstała publikacja „Monumenta Regum Poloniae Cracoviensia”, wydana przez Komisję Rządową i Oświecenia Publicznego w Warszawie w latach 1822-1827, zawierająca podobizny nagrobków, sarkofagów i trumien królów i królowych polskich spoczywających w katedrze na Wawelu. Do końca życia pozostał wrażliwy na postęp i wszelkie zdobycze naukowe. Zmarł w 1824 roku. Pochowanego w krypcie Turskiego w katedrze na Wawelu zasłużonego duchownego i architekta upamiętnia epitafium w kaplicy Matki Boskiej Śnieżnej oraz szereg portretów.

Bibliografia