Kościoły neogotyckie

Długość
Etap edukacyjny
liceum, studenci
Tematyka
architektura, architektura murowana, styl neogotycki
Szacowany czas zwiedzania

Zabytki na trasie

  1. Zdjęcie nr 1: Kościół orientowany, murowany, trójnawowy, czteroprzęsłowy, z jednoprzęsłowym prezbiterium zakończonym wielobocznie. Do prezbiterium dostawione symetrycznie aneksy, od zachodu kruchta, w przyziemiu wieża flankowana dwiema klatkami schodowymi (pomieszczeniem gospodarczym?). Nawy oddzielone od siebie masywnymi filarami opilastrowanymi, z uproszczonymi kapitelami, podtrzymującymi arkady. Nawy i prezbiterium nakryte sklepieniem krzyżowym na gurtach, pięcioboczne zamknięcie prezbiterium sklepieniem parasolowatym. Nawę i prezbiterium oświetlają wysokie, prostokątne okna zakończone półkoliście z oknami trójrzędowymi dwuosiowymi, zakończonymi maswerkami. Układ komunikacyjny zaznaczony kamiennymi portalami o sfazowanych węgarach. Do kościoła prowadzą duże prostokątne drzwi, w kruchcie zakończone półkoliście. Tam też prostokątne wejścia do aneksów bocznych. W południowo-zachodniej ścianie prostokątne wejście zamknięte ściętym łukiem nadwieszonym. Takie samo wejście do aneksu południowego przy prezbiterium. Do aneksu północnego przy prezbiterium prostokątne wejście zamknięte łukiem odcinkowym, ujęte kamiennym portalem, zamkniętym półkoliście. Wejście w ścianie nawy południowej zaznaczone kamiennym portalem zamkniętym łukiem ostrym. W skrajnym przęśle nawy od zachodu chór muzyczny wsparty na dwóch filarach międzynawowych. W części chóru nad kruchtą wnęka otwarta kamienną rozetą. Fasada kościoła trójosiowa, dwukondygnacyjna, ujęta szkarpami z uskokami. Szkarpy z uskokami wydzielają także środkową oś fasady. W jej dolnej kondygnacji znajduje się kamienny portal główny, ujęty uskokowo ustawionymi półkolumnami i zakończony półkolistym tympanonem wypełnionym płaskorzeźbą ze sceną Zesłania Ducha Świętego. Powyżej wypełniona maswerkiem rozeta w profilowanej ramie. Między nią a biforium niewielki herb rodziny Potockich. Szczyt dekoruje fryz arkadkowy. W osiach bocznych wysokie, dwudzielne okna z maswerkiem. Budynek ustawiony na kamiennym cokole, oszkarpowany, z kamiennymi detalami, dekorowany fryzem arkadkowym, z otwartym od zewnątrz obejściem prezbiterium. W obejściu płaskorzeźbiona grupa Ukrzyżowania. Dachy kryte blachą – nawy i wieży dwuspadowe, przybudówek przy prezbiterium pulpitowe, nad obejściem i prezbiterium wieloboczne. Na kalenicy wieżyczka na sygnaturkę z latarnią i wielobocznym dachem.
    Nowa Góra
    Kościół Zesłania Ducha Świętego

    Kościół Zesłania Ducha Świętego w Nowej Górze został wybudowany w latach 1885-1895. Pierwszy projekt wyrysował architekt Jacek Matusiński, lecz został on znacznie zmieniony przez budowniczego Kazimierza Piotrkowskiego. Prace sfinansowała Katarzyna z Branickich Potocka. Świątynię wybudowano w modnym w tamtych czasach stylu neogotyckim.

  2. Zdjęcie nr 1: Murowana z cegły, orientowana, trzynawowa bazylika emporowa z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Do jednej czwartej wysokości murów lico kamienne, całość obiega cokół. Fasada dwukondygnacyjna, trójosiowa; oś środkowa wysunięta przed lico muru. Podziały pionowe tworzą dwuuskokowe przypory, poziome gzyms w połowie wysokości osi środkowej. Na osi portal ostrołukowy, uskokowy, flankowany filarami wspartymi na wysokich cokołach. W filarach fragmenty laski. Powyżej wsporniki podtrzymujące wąską archiwoltę otoczoną fryzem arkadowym. Nad otworem drzwiowym tympanon o zarysie łuku ostrego. W zwieńczeniu trójkątny przyczółek, którego ramiona spływają na konsolki oparte na filarach; całość wieńczy krzyż. Ponad portalem dwa okna w uskokowym obramieniu zakończonym łukiem ostrym. Ponad nimi okrągłe okno, wyżej kamienny kartusz z herbem fundatorki. Fasadę wieńczy ząbkowanie i fryz arkadowy. W skrajnych osiach okna ostrołukowe. W dolnym, lewym rogu osi środkowej data: MCMV. Podziały ścian nawy bocznej stanowią trójskokowe przypory; pomiędzy nimi okna ostrołukowe w uskokowych obramieniach. Ponad oknami ząbkowanie, profilowany architraw, fryz i gzyms wsparty na kroksztynach. W partii nawy głównej podział ścian tworzą małe przypory, pomiędzy którymi znajdują się okrągłe okna, ponad nimi fryz arkadowy. W zwieńczeniu kroksztyny. W ścianach zakrystii dwa wąskie, ostrołukowe okna i jedno okrągłe w profilowanych obramieniach. W trójkątnym zwieńczeniu fryz arkadowy ujęty w dwa pasy ząbkowania. Przy zachodniej ścianie południowej zakrystii znajduje się boczne wejście otwarte dwoma ostrołukowymi arkadami, wspartymi na filarze. W górnej partii ozdobione fryzem arkadowym, ząbkowaniem i kroksztynami. Pomiędzy nawą boczną a południową zakrystią okrągła wieżyczka z dwoma kwadratowymi otworami okiennymi. Strona północna analogiczna do południowej, oprócz pomieszczenia między nawą a zakrystią i portalu w pomieszczeniu przy kruchcie. Pomieszczenie z wejściem pomocniczym od strony zachodniej Od północy wąskie okno zamknięte łukiem półkolistym, w narożach ryzality zwieńczone konsolkami z fryzem arkadowym i gzymsem pomiędzy. Portal kamienny, ustawiony na czterech stopniach, ostrołukowy, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem z ramionami spływającymi na profilowane konsole. Prezbiterium opięte czterema przyporami dwuuskokowymi. W ścianie wschodniej płycina zakończona łukiem ostrym. W zwieńczeniu fryz arkadowy i gzyms wsparty na kroksztynach. Pomiędzy nawą główną, a prezbiterium wieżyczka na sygnaturkę na planie kwadratu ze ściętymi narożami, przy których znajdują się dwuuskokowe przypory. We wszystkich ścianach wieżyczki po dwa okna ostrołukowe z parapetem, pod nim fryz arkadowy. Ściany wieńczy pas kostkowania. Nawa główna, część prezbiterium i zakrystie przykrywa dach dwuspadowy, z zakończeniu prezbiterium dach powtarza kształt prezbiterium. Nawy boczne nakryte dachem pulpitowym, wieżyczka dachem stożkowym, wieżyczka na sygnaturkę ostrosłupowym ze ściętymi krawędziami. Wszystkie dachy blaszane.Najcenniejszy wyposażenie wnętrza stanowią trzy późnobarokowe ołtarze z 1710 roku (w głównym obraz św. Marii Magdaleny z początku XVIII wieku w sukience z 1709 roku,) ambona z 1711 oraz chrzcielnica czarnomarmurowa z 1751 roku.
    Zalas
    Kościół św. Marii Magdaleny i św. Andrzeja Apostoła

    Kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Zalasie, w swej ostatecznej formie powstał w latach 1905-1910 z fundacji hrabiny Katarzyny Potockiej i według projektu Kazimierza Piotrowskiego z Krzeszowic. Głównym budowniczym był mistrz Marcin Kucharski. Jest to piąta budowla stojąca a tym miejscu, wzniesiona w tylu historycznym, który najdokładniej określić można jako neogotycki. We wnętrzu zachowała się część osiemnastowiecznego, barokowego wyposażenia z umieszczonym w głównym ołtarzu obrazem świętej patronki parafii w srebrnej sukience z 1709 roku.

  3. Zdjęcie nr 1: Kościół jest położony w centrum wsi, na północ od główne drogi we wsi, na placu otoczonym kamiennym murem, nakrytym betonowym daszkiem, obsadzony ozdobnym drzewostanem. Wejście na plac kościelny prowadzi przez bramę od południa i wąską furtkę od zachodu. Kościół jest budowlą założoną na planie krzyża łacińskiego, murowaną, skierowaną na północ, trójnawową z transeptem i prezbiterium zakończonym wielobocznie. Wewnątrz dwuprzęsłowe nawy oddzielone są ostrołukowymi arkadami wspartymi na zdwojonych filarach oraz na parze kolumn pośrodku świątyni. Podpory wspierają sklepienie krzyżowo-żebrowe. Od fasady dostawiona masywna wieża na planie prostokąta, zwężająca się ku górze, nakryta namiotowym daszkiem i zwieńczona krzyżem. Wejście południowe w formie prostokątnego portalu, ujętego w dużą ostrołukową arkadę wykonaną z kamiennej okładziny. Powyżej na tle trójdzielnego okna ustawiona jest figura Chrystusa. Pomiędzy zachodnim ramieniem transeptu, a prezbiterium dostawiona zakrystia z wejściem od północy, analogicznie po drugiej stronie kościoła kaplica Najświętszego Serca Pana Jezusa. Nad skrzyżowaniem ramion transeptu umieszczona jest ażurowa wieżyczka na sygnaturkę. Całość opięta szkarpami. Detale dekoracyjne, takie jak narożniki, portale, gzymsy i obramowania okien wykonane z piaskowca. Do świątyni prowadzi też zachodni przedsionek.
    Kasinka Mała
    Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny

    Kościół powstał w latach 1912-1913, według projektu Jana Sasa-Zubrzyckiego (1860-1935), krakowskiego architekta. Kościoł jest przykładem jednego z mniej znanych dzieł późnego okresu twórczości artysty. Został wykonany w stylu neogotyckim z dużą dozą elementów neoromańskich, a nawet neorenesansowych (portal wejściowy). Wezwanie kościoła nawiązuje do corocznych procesji, które mieszkańcy Kasinki Małej odbywali w dzień Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny do Mszany Dolnej w intencji wybudowania kościoła w ich miejscowości. Wnętrze świątyni zdobi ołtarz główny i ambona wykonane w stylu neogotyckim przez Władysława Druciaka w 1916 roku oraz ołtarz Najświętszego Serca Jezusa tegoż artysty, ołtarze Miłosierdzia Bożego i Modlitwy w Ogrójcu wykonane przez Stanisław Ciężadlika, a także ołtarz Matki Boskiej Różańcowej wykonany przez Wojciecha Maciejowskiego z Krakowa. Obecnie w kościele znajdują się dzwony, które zostały ufundowane przez parafian w 1974 roku. Wykonała je firma Jana Felczyńskiego z Przemyśla, a poświęcił je 6 lipca 1975 biskup Jan Pietraszko, nadając imiona: Maria, Stanisław Kostka i Maksymilian Maria. W świątyni znajduje się też jeden z pierwszych obrazów Jezusa Miłosiernego namalowany przez Adolfa Hyłę.

  4. Zdjęcie nr 1: Kościół jest położony na północny-zachód od centrum miejscowości, na placu otoczonym ceglanym murem na podmurówce z murowanymi słupkami, nakrytym blaszanym daszkiem. Główne wejście na plac kościelny prowadzi przez pseudobastionową bramę, flankowaną dwiema pseudowieżyczkami oraz dwiema furtkami. Kościół jest budowlą założoną na planie krzyża łacińskiego, murowaną z cegły, orientowaną, jednonawową z transeptem, prezbiterium zakończonym trójbocznie i wieżą. Od północnej strony kościoła prostokątna zakrystia, od południa w narożniku korpusu i prezbiterium niewielkie kruchty. 

Wnętrze artykułowe ostrołukowymi arkadami wspartymi na filarach. Korpus sześcioprzęsłowy, nakryty sklepieniem krzyżowo-żebrowym; prezbiterium dwuprzęsłowe, węższe od korpusu ze sklepieniem gwiaździstym. Chór muzyczny wsparty na trzech arkadach. W kościele duże okna pseudomaswerkowe w kształcie stojących prostokątów, zamkniętych ostrołukowo, wypełnione witrażami.

Na zewnątrz elewacje ceglane z kamiennym cokołem, zamknięte kamiennym gzymsem podokapowym. Od fasady po lewej stronie dostawiona masywna wieża na planie kwadratu, czwórkondygnacyjna. W dolnych kondygnacjach niewielkie okienka, trzecia kondygnacja najwyższa, a w niej wysokie prześwity okienne z biforiami, wyżej zegary na każdej ścianie wieży. Ostatnia kondygnacja najwyższa z otworami okiennymi w kształcie leżących prostokątów, zamkniętych odcinkowo, wypełnionych podwójnymi biforiami. Wieża nakryta ostrosłupowym hełmem z analogicznymi czterema mniejszymi hełmami w narożach. Po prawej stronie fasady kruchta wejściowa do kościoła założona na planie prostokąta z portalem od zachodu, nakryta daszkiem jednospadowym, od południa zwieńczonym kamiennym szczytem schodkowym. Portal wysunięty przed lico kruchty, w polu ostrołukowa arkada z tympanonem przedstawiającym Chrystusa spotykającego Marię Magdalenę. Portal zamknięty trójkątnym szczytem, którego pole wypełnione jest rzeźbioną dekoracją z liści i owoców winnego grona oraz krzyża łacińskiego pośrodku. Za kruchtą ściana zachodnia kościoła zamknięta trójkątnym szczytem schodkowym, wypełnionym blendami. Analogiczne szczyty na zakończeniu ramion transeptu oraz na zakończeniu korpusu nawy kościoła od strony wschodniej. Nad skrzyżowaniem ramion transeptu umieszczona jest wieżyczka na sygnaturkę. Do świątyni prowadzą też dwa mniejsze wejścia od strony południowej przez kruchty oraz trzecie przez zakrystię. Korpus nakryty wysokim, dwuspadowym dachem. Ramiona transeptu nakryte osobnymi dachami dwuspadowymi o kalenicy niższej niż dach korpusu. Na zewnątrz kościół oszkarpowany.
    Rabka-Zdrój
    Kościół św. Marii Magdaleny

    Kościół św. Marii Magdaleny w Rabce-Zdroju został zbudowany w latach 1902-1908, gdy poprzednia, drewniana świątynia stała się niewystarczającą dla potrzeb rozrastającej się parafii. Kościół zaprojektował krakowski architekt Sławomir Odrzywolski. W 1923 roku świątynię konsekrował biskup Anatol Nowak. W ołtarzu głównym umieszczono obraz patronki świątyni – św. Marii Magdaleny z 1907 roku oraz wizerunek Matki Boskiej Rabczańskiej z XVIII wieku, przeniesiony ze starego kościoła. W 1929 roku polichromię kościoła wykonał malarz Adam Giebułtowski z Oświęcimia, który był uczniem Jana Matejki. W 1949 roku odbyło się poświęcenie dwóch nowych dzwonów w miejsce zabranych przez Niemców. Nadano im wezwania św. Judy Tadeusza oraz Miłosierdzia Bożego. Kościół w Rabce-Zdroju ma charakter wertykalny, a wrażenie „pięcia się ku górze” potęguje stojąca w fasadzie budowli czwórkondygnacyjną wieżą. Dużą rolę odgrywają również schodkowe szczyty wypełnione otynkowanymi na biało blendami. Wewnątrz ostrołukowe arkady flankują ściany nawy. Repertuar gotyckich form oprócz neogotyckich detali architektonicznych dopełniają opasające budowlę, uskokowe szkarpy. Neogotycki styl kościoła przejawia się jednak nie tylko w jego architekturze, ale również w wyposażeniu wykonanym w stylu neogotyckim, tworzącym wspólnie jednolitą całość.

Celem zorganizowania wycieczki skontaktuj się z parafiami

Kasinka Mała
Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny

Adres Kasinka Mała 430
34-734 Kasinka Mała

Telefon 18 331 30 12

Adres e-mail kasinka@katolicki.eu

Strona www parafiakasinkamala.eu

Nowa Góra
Parafia Zesłania Ducha Świętego

Adres Nowa Góra 483
32-065

Telefon (12) 283 50 79

Adres e-mail kontakt@parafianowagora.pl

Zalas
Parafia Św. Marii Magdaleny i św. Andrzeja Apostoła

Adres Zalas 84
32‑067 Tenczynek

Telefon (12) 283 62 32

Strona www parafiawzalasiu.wordpress.com

Rabka-Zdrój
Parafia Św. Marii Magdaleny

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności