Jan św.

Biogram

Święty Jan Jałmużnik urodził się około 550 roku w Amanthonte (dzisiejsze Limassol na Cyprze), a zmarł 11 listopada w 616 lub 620 roku. Był synem Epifaniusza, cesarskiego zarządcy Cypru. Po śmierci żony i dzieci rozdał swój majątek i rozpoczął życie w ascezie. Został wybrany patriarchą Aleksandrii, a więc był biskupem, który sprawował opiekę duchową nad Kościołem w Afryce. Swój przydomek zyskał, dając jałmużnę ubogim. Wskutek inwazji perskiej w 618 roku zmuszony był opuścić Aleksandrię, udał się na swą rodzinną wyspę, gdzie wkrótce zmarł. Został pochowany w Konstantynopolu, gdzie jego ciało znajdowało się do 1483 roku. Wówczas król Węgier Maciej Korwin po zawarciu przymierza z Turkami otrzymał od nich w darze relikwie świętego. Umieszczono je w kaplicy na zamku królewskim w Budzie. Translacja szczątków patriarchy z Konstantynopola na Węgry zapoczątkowała rozwój kultu i ikonografii świętego na terenie królestwa węgierskiego. W 1526 roku po przegranej przez Węgrów bitwie pod Mohaczem ewakuowano wyposażenie kaplicy zamkowej wraz z relikwiami św. Jana Jałmużnika, przenosząc je do Preszburga (dzisiejsza Bratysława). Obecnie szczątki świętego znajdują się w katedrze w Bratysławie w wybudowanej w XVIII wieku barokowej kaplicy noszącej wezwanie św. Jana Jałmużnika. W ikonografii święty przedstawiany jest jako starzec z siwą brodą, w stroju biskupim. Jego atrybuty to księga, pastorał oraz złota moneta. Jest czczony także w kościele prawosławnym. Jego wspomnienie obchodzone jest w dniu jego śmieci, 11 listopada. W ikonografii był ukazywany zazwyczaj w momencie dawania jałmużny, gdyż w swoim życiu wiele pomagał biednym i chorym. W sztuce małopolskiej do najbardziej znanych dzieł sztuki przedstawiających tego świętego należy retabulum ołtarzowe św. Jana Jałmużnika pochodzące z kościoła Augustianów w Krakowie (obecnie przechowywane w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie).

Bibliografia