Ikonografia świętych
Święta Zofia
Agata Felczyńska
15 maja w Kościele katolickim przypada liturgiczne wspomnienie św. Zofii, której imię, pochodzące ze starożytnej greki (Sophia) oznacza mądrość, którą w chrześcijaństwie utożsamia się z mądrością bożą – Hagia Sophia.
15 maja w Kościele katolickim przypada liturgiczne wspomnienie św. Zofii, która została uznana za świętą również w kościołach prawosławnym, koptyjskim, armeńskim i syryjskim kościele ortodoksyjnym. Jej imię, pochodzące ze starożytnej greki (Sophia) oznacza mądrość, którą w chrześcijaństwie utożsamia się z Mądrością Bożą – Hagia Sophia.
O świętej nie wiadomo zbyt wiele, a sprawę utrudnia fakt, że prawdopodobnie w późnych skądinąd przekazach, hagiografie dwóch świętych żyjących w tym samym wieku nakładają się na siebie. Obie urodziły się Rzymiankami. Pierwsza zmarła w czasach panowania cesarza Hadriana, druga wraz z córkami bliżej przełomu II i III wieku. Pierwsza przedstawiana samodzielnie bywa ubrana w tunikę, ujmowana z kadzią, mieczem, czy też gałązką palmową nawiązującymi do jej męczeńskiej śmierci lub księgą Pisma Świętego przypominającą, że nie wyrzekła się wiary. Druga ukazywana jest z trzema córkami, którym nadała imiona cnót chrześcijańskich – Wiarą, Nadzieją i Miłością. Została wraz z nimi umęczona w ten sam dzień lub, według innych wersji, zmarła trzy dni później z żalu i tęsknoty albo nawet doczekała naturalnej śmierci. Córki są przestawiane z atrybutami ilustrującymi rodzaje tortur, którym zostały poddane. Z tego powodu Wiarę ukazuje się np. z kotłem, w którym ją gotowano lub z rózgami, którymi ją bito, Nadzieję z cęgami lub kotłem z wrzącym olejem, a Miłość ze stosem lub rusztem na którym ją spalono. Niekiedy ich atrybutami są jedynie miecze, którymi ścięto je po poddaniu wymienionym wyżej męczarniom; mogą być też ukazywane podczas modlitwy. Imiona córek – Wiara, Nadzieja i Miłość są do dziś popularnymi imionami żeńskimi w wielu krajach.
W Małopolsce zachowało się niewiele przedstawień św. Zofii, na każdym widnieje wraz z córkami. Szczególnie rozbudowane obrazy o tej tematyce przechowywane są w kościele św. Marka w Krakowie, w którym funkcjonowało bractwo pod tym wezwaniem. Warto przyjrzeć się ponad trzystuletniemu feretronowi znajdującemu się w świątyni Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie i obrazowi pędzla Wojciecha Eljasza umieszczonemu w ołtarzu stanowiącym część wyposażenia kościoła św. Apostołów Filipa i Jakuba w Osielcu.
O świętej nie wiadomo zbyt wiele, a sprawę utrudnia fakt, że prawdopodobnie w późnych skądinąd przekazach, hagiografie dwóch świętych żyjących w tym samym wieku nakładają się na siebie. Obie urodziły się Rzymiankami. Pierwsza zmarła w czasach panowania cesarza Hadriana, druga wraz z córkami bliżej przełomu II i III wieku. Pierwsza przedstawiana samodzielnie bywa ubrana w tunikę, ujmowana z kadzią, mieczem, czy też gałązką palmową nawiązującymi do jej męczeńskiej śmierci lub księgą Pisma Świętego przypominającą, że nie wyrzekła się wiary. Druga ukazywana jest z trzema córkami, którym nadała imiona cnót chrześcijańskich – Wiarą, Nadzieją i Miłością. Została wraz z nimi umęczona w ten sam dzień lub, według innych wersji, zmarła trzy dni później z żalu i tęsknoty albo nawet doczekała naturalnej śmierci. Córki są przestawiane z atrybutami ilustrującymi rodzaje tortur, którym zostały poddane. Z tego powodu Wiarę ukazuje się np. z kotłem, w którym ją gotowano lub z rózgami, którymi ją bito, Nadzieję z cęgami lub kotłem z wrzącym olejem, a Miłość ze stosem lub rusztem na którym ją spalono. Niekiedy ich atrybutami są jedynie miecze, którymi ścięto je po poddaniu wymienionym wyżej męczarniom; mogą być też ukazywane podczas modlitwy. Imiona córek – Wiara, Nadzieja i Miłość są do dziś popularnymi imionami żeńskimi w wielu krajach.
W Małopolsce zachowało się niewiele przedstawień św. Zofii, na każdym widnieje wraz z córkami. Szczególnie rozbudowane obrazy o tej tematyce przechowywane są w kościele św. Marka w Krakowie, w którym funkcjonowało bractwo pod tym wezwaniem. Warto przyjrzeć się ponad trzystuletniemu feretronowi znajdującemu się w świątyni Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie i obrazowi pędzla Wojciecha Eljasza umieszczonemu w ołtarzu stanowiącym część wyposażenia kościoła św. Apostołów Filipa i Jakuba w Osielcu.
