SDM_COVER_PHOTO

Aaron

Zawód
duchowny
Data śmierci
20 października 1059
Autor opracowania
Emilia Karpacz
Tagi
biskup krakowski

Biogram

Jak zanotował autor „Pocztu biskupów krakowskich”, Krzysztof Prokop: „Zasiadający w połowie XI stulecia na biskupstwie krakowskim Aron należy do postaci w historii Kościoła polskiego, które w miarę postępu badań, miast ukazywać się nam w coraz jaśniejszym świetle, wzbudzają nieustanne kontrowersje wśród badaczy, tak że trudno nakreślić jego portret życiowy nie narażając się na krytykę”.
W 1024 roku Ezon, ojciec polskiej królowej Rychezy, żony Mieszka II ufundował benedyktyńskie opactwo w Braunweiler w Nadrenii. W 1028 roku odnotowano tam obecność mnicha o imieniu Aron, jak wiele wskazuje, przyszłego biskupa krakowskiego. Rycheza czuła się mocno związana z tym opactwem. Jej syn, Kazimierz Sprawiedliwy, powracając około 1040 roku do kraju, w którym jeszcze niedawno szalała reakcja pogańska, potrzebował duchownych, którzy pomogliby mu w odbudowie polskiego Kościoła. Swoje działania książę rozpoczął w najmniej dotkniętej wydarzeniami Małopolsce, nad którą najszybciej udało mu się odzyskać pełnię władzy. Kazimierz w 1044 roku ufundował w Tyńcu nieopodal Krakowa opactwo, do którego sprowadził mnichów właśnie z ukochanego przez jego matkę Rychezę, Braunweiler. Pierwszym opatem tynieckim został Aron. Dwa lata później duchowny otrzymał sakrę biskupią w ośrodku, z którym był wcześniej związany – święceń udzielił mu arcybiskup kolonii Herman, stryj Kazimierza Sprawiedliwego, brat Rychezy. W Polsce, po upadku metropolii gnieźnieńskiej i splądrowaniu katedry, nie było wówczas biskupa, który mógłby mu ich udzielić. Co ważne, aby odbudować struktury polskiego Kościoła sam Aron potrzebował uprawnień do wyświęcania biskupów. Rozumiał to papież Benedykt IX, który w 1048 roku powierzył mu w Rzymie paliusz symbolizujący władzę udzielania sakry biskupiej. Zasadniczo była ona zastrzeżona dla metropolitów. Toczący się wokół postaci biskupa Arona spór w polskiej historiografii dotyczył kwestii, czy nadane mu szczególne uprawnienia wiązały się z podniesieniem Krakowa do rangi metropolii (arcybiskupstwa). Mediewista Wacław Korta uważał za wysoce prawdopodobne „przeniesienie siedziby arcybiskupiej w inne strony kraju, gdzie aktualnie były ku temu lepsze warunki, gdzie Kościół poniósł mniejsze straty niż w Wielkopolsce”. Przyznawał jednak, że trudno stwierdzić, czy umiejscowienie arcybiskupstwa w Krakowie miało z założenia tymczasowy charakter, czy też wynikało z zamysłu trwałego przeniesienia centrum organizacji kościelnej w pobliże dworu książęcego (książę potrzebował arcybiskupa także dla dokonania potencjalnej koronacji królewskiej). Inny z kolei badacz, ksiądz Bolesław Przybyszewski był zdania, że przywilej noszenia paliusza i przypisywany Aronowi w czternastowiecznych źródłach tytuł arcybiskupa wynikały jedynie z jego osobistych, nadanych w szczególnej sytuacji prerogatyw i nie miały nic wspólnego z faktycznym przeniesieniem metropolii. Pewne wydaje się jedynie to, że Aron faktycznie zyskał władzę udzielania sakry biskupiej – wyświęcił w 1050 roku szwedzkiego biskupa Osmunda, a prawdopodobnie także biskupa wrocławskiego, Hieronima. Niewątpliwie szczególne uprawnienia Arona wpłynęły na uprzywilejowaną pozycję biskupów krakowskich w przyszłości – przysługiwało im pierwszeństwo przed wszystkimi innymi hierarchami w Polsce poza metropolitą gnieźnieńskim potwierdzone oficjalnie przez papieża Urbana III w 1186 roku. Za czasów biskupa Jana Grota (w drugiej ćwierci XIV wieku) i w wyniku jego starań duchowni zasiadający na krakowskim tronie biskupim otrzymali dodatkowo prawo używania specjalnego racjonału zwanego „pallium beati Petri”. Do najważniejszych zasług Arona zalicza się przede wszystkim położenie podwalin pod funkcjonowanie krakowskiej kapituły katedralnej, która dla uczczenia fundatora przyjęła herb nawiązujący do znaku herbowego, którym miał posługiwać się biskup (te same trzy korony widoczne są również w herbie Kolonii, a więc ośrodka, z którym Aron był mocno związany i gdzie kultem otaczano Trzech Króli). Arcybiskup Aron podjął również reformę kościoła krakowskiego w duchu rozwiązań panujących w ośrodku nadreńskim – m.in. wprowadził dla całego kleru ciążący wcześniej jedynie na zakonnikach obowiązek śpiewania pewnych psalmów. Niektórzy badacze przypisują mu również założenie biblioteki kapitulnej. Hierarcha zmarł w 1059 roku. W opactwie tynieckim wspomnienie jego śmierci od stuleci jest obchodzone 9 października.

Literatura

Grodecki Roman, Aron, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Kraków 1935, s. 165-166.
Prokop Krzysztof Rafał, Poczet biskupów krakowskich, Kraków 1999, s. 19-22.

Jak cytować?

Emilia Karpacz, "Aaron ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/ludzie/aaron

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności