Co kryją stare księgi? Sztuka iluminatorstwa
Czas trwania lekcji
30 min
Etap edukacyjny
szkoła podstawowa
Tematyka
sztuka średniowiecza
Autor scenariusza
Justyna Kuska
O scenariuszu lekcji
Lekcja ma na celu przybliżenie uczniowi, na czym polegała średniowieczna sztuka iluminacji ksiąg. Zaprezentowane ilustracje wskazują na ważną funkcję, jaką w dawnych rękopisach pełniły iluminowane inicjały a także całostronicowe miniatury – kolorowanka z wybranym motywem pomoże uczniowi wczuć się w rolę średniowiecznego iluminatora.
O sztuce dekorowania ksiąg
Słowo "iluminacja" pochodzi od łacińskiego zwrotu illuminare, które znaczy oświetlać, rozjaśniać, ale także ozdabiać. W dawnych czasach księgi zdobiono ręcznie. Początkowo dekoracje przyjmowały postać ozdobnych linii oraz inicjałów (jeśli nie wiesz, co to jest inicjał, zajrzyj do lekcji Co kryją stare księgi? Inicjał) z czasem motywy stawały się coraz bardziej skomplikowane, a potem przerodziły się w samodzielne ilustracje nazywane inaczej miniaturami (ze względu na swój niewielki rozmiar).
Spotykamy miniatury jednokolorowe, ale również wielobarwne i bogato zdobione złotem – nierzadko iluminator (czyli średniowieczny artysta zajmujący się zdobieniem ksiąg i dokumentów) dekorował swoje dzieło sproszkowanym złotem, a szczególnie piękny efekt dawało kładzenie na ilustrację płatków prawdziwego złota, aby jego blaskiem podkreślić piękno pisma.
Najważniejszą funkcją iluminowanych inicjałów oraz miniatur było nadanie rękopisowi walorów małego dzieła sztuki cieszącego oko czytelnika. Poza tym wspaniałe zdobienia tekstu akcentowały prestiż wystawcy dokumentu lub autora księgi.
Przyjrzyj się wybranym przykładom miniatur zdobiących księgi zamieszczonym w galerii poniżej. Zwróć uwagę, w jaki sposób je dekorowano (na przykład jakich kolorów używano). Zdobytą wiedzę wykorzystasz na dalszym etapie pracy.
Spotykamy miniatury jednokolorowe, ale również wielobarwne i bogato zdobione złotem – nierzadko iluminator (czyli średniowieczny artysta zajmujący się zdobieniem ksiąg i dokumentów) dekorował swoje dzieło sproszkowanym złotem, a szczególnie piękny efekt dawało kładzenie na ilustrację płatków prawdziwego złota, aby jego blaskiem podkreślić piękno pisma.
Najważniejszą funkcją iluminowanych inicjałów oraz miniatur było nadanie rękopisowi walorów małego dzieła sztuki cieszącego oko czytelnika. Poza tym wspaniałe zdobienia tekstu akcentowały prestiż wystawcy dokumentu lub autora księgi.
Przyjrzyj się wybranym przykładom miniatur zdobiących księgi zamieszczonym w galerii poniżej. Zwróć uwagę, w jaki sposób je dekorowano (na przykład jakich kolorów używano). Zdobytą wiedzę wykorzystasz na dalszym etapie pracy.
Galeria: Jak mogą wyglądać miniatury?
Zadanie do wykonania
Poczuj się jak średniowieczny iluminator i pokoloruj obrazek wybranymi przez siebie kolorami. Możesz posłużyć się przykładową miniaturą pochodzącą z jednej z ksiąg z Archiwum Arcybiskupa Eugeniusza Baziaka, która została opracowana i zdigitalizowana w ramach projektu "Cyfrowe Archiwum Archidiecezji Krakowskiej". Czy wiesz, jaka scena została przedstawiona na prezentowanej miniaturze? Spróbuj rozpoznać znajdujące się na niej postaci.
Do wykonania tego zadania pobierz Kartę pracy zamieszczoną w plikach do pobrania u dołu strony.
Przygotuj:
– kolorowe kredki lub pisaki
– jeśli chcesz, możesz posłużyć się farbami i pędzlem
Do wykonania tego zadania pobierz Kartę pracy zamieszczoną w plikach do pobrania u dołu strony.
Przygotuj:
– kolorowe kredki lub pisaki
– jeśli chcesz, możesz posłużyć się farbami i pędzlem
