Narodzenie Najświętszej Marii Panny

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany w 1830 roku przez Sebastiana Stolarskiego sumptem mieszczanina myślenickiego Jana Święcha i jego małżonki Marianny z domu Gorączko.

Opis

Obraz jest w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego nadwieszonym łukiem z uskokiem, ujętego profilowaną, złoconą ramą. Dwustrefowa kompozycja przedstawia scenę Narodzin Marii. W dolnej partii, pośrodku ukazana jest siedząca i zwrócona w trzech czwartych w prawo św. Anna. Odchylając się znacznie, głowę kieruje w lewo. Święta ubrana jest w jasnoczerwoną suknię, ciemnoniebieski płaszcz i ciemnożółtą chustę osłaniającą jej głowę i ramiona. Na stopach ma sandały. Oburącz podtrzymuje małą Marię ukazaną w pozycji siedzącej, zwróconą nieznacznie w lewo, z prawą rączką wyciągniętą w bok, lewą wspartą na kolanie. Jej nagą sylwetkę osłania obszerna, biała szata. Święta Anna pochyla się ku przyklękającej obok kobiecie zwróconej w trzech czwartych w prawo. Jest ona ubrana w ciemnoniebieską bluzkę i zieloną spódnicę, które są widoczne spod czerwonej sukni wierzchniej. Głęboki dekolt okala żółty szal, a głowę kobiety osłania ciemna chusta. Niewiasta w lewej ręce trzyma srebrny dzban, w prawej powijaki. Tuż za nią stoi pochylona ku św. Annie druga z kobiet, wspierając się ręką na ramieniu pierwszej. Ubrana jest w zieloną suknię, w upiętych włosach ma niebieską ozdobę. W głębi widoczne są pozostałe dwie, zwrócone ku sobie kobiety. Stojąca po prawej stronie, ubrana w niebieską suknię i chustę na głowie, prawą rękę wspiera na piersiach, lewą na brzuchu. Druga ma na sobie ciemną suknię, czerwony płaszcz i chustę na głowie. Zaokrąglone twarze kobiet i Marii charakteryzują pełne rysy. Po lewej stronie kompozycji, tuż za św. Anną stoi św. Joachim w trzech czwartych zwrócony w lewo. Pociągłą twarz mężczyzny charakteryzują wyraziste rysy i długi, siwy zarost. Ubrany jest w ciemnobrązową suknię i ciemnozielony płaszcz. Ręce, z trzymaną w prawej dłoni księgą, skład na klatce piersiowej. Na pierwszym planie, u stóp św. Anny leży miedziana misa. W górnej partii obrazu pośród obłoków ukazana jest zwrócona w trzech czwartych w prawo sylwetka spoglądającego w dół Boga Ojca o długich, siwych włosach i zaroście. Ubrany jest w niebieską suknię i czerwony, silnie rozwiany płaszcz. Prawą rękę unosi w geście błogosławieństwa, w lewej, wspartej na globie, trzyma berło. Głowę Boga Ojca ujmuje trójkątny nimb. Poniżej ukazana jest gołębica Ducha Świętego. Na tle obłoków unosi się para uskrzydlonych główek anielskich po lewej stronie kompozycji i anioł po prawej, o nagiej sylwetce przesłoniętej niebieską szatą. W wyciągniętej przed siebie ręce trzyma koronę.
Postaci ukazane są na ciemnym tle w odcieniach szarości. Kolorystyka obrazu jest ciemna, dominują zgaszone barwy delikatnie modelowane światłocieniowo.

Zarys problematyki artystycznej

Dzieciństwo Marii zostało opisane w tekstach pozabiblijnych, jak „Protoewangelia Jakuba” czy „Złota Legenda” Jakuba de Voragine. Rodzicami Marii byli wywodzący się z galilejskiej rodziny św. Joachim oraz św. Anna pochodząca z Betlejem. Byli bogobojnym, bezdzietnym małżeństwem, które dzięki postom i gorliwej modlitwie doczekało się w późnym wieku potomstwa. Kompozycja obrazu w ołtarzu głównym w kościele parafialnym w Myślenicach jest dwustrefowa. Dolna partia ma charakter sceny z życia codziennego, ukazuje moment tuż po narodzinach, gdzie trzymana przez matkę mała Maria jest przygotowywana do kąpieli w stojącej u stóp św. Anny misie. Po prawej stronie kompozycji ukazane są cztery kobiety, które zapewne towarzyszyły świętej podczas porodu. Jedna z nich trzyma w dłoniach powijaki, w które zostanie zawinięta po kąpieli Maria. Wszystkiemu przygląda się stojący w głębi, po lewej stronie św. Joachim. W górnej partii obrazu – strefie sacrum – ukazany jest Bóg Ojciec i gołębica Ducha Świętego oraz putto trzymające w dłoni koronę będącą symbolem boskiego posłannictwa Marii i wypełnienia Boskiej obietnicy złożonej jej rodzicom, że ich córka „będzie od dzieciństwa Bogu oddana i pełna Ducha Świętego”.

Autorem obrazu jest Sebastian Stolarski, który żył w latach 1798-1875. Był mieszkańcem Myślenic i lokalnym malarzem. Według opinii badaczki Ewy Śnieżyńskiej-Stolot „twórczość Stolarskiego należy bez wątpienia do rzędu eklektycznego malarstwa prowincjonalnego. Artysta wykazuje przy tym dużą biegłość techniczną, co wskazywałoby, że musiał się uczyć swego zawodu”. Tworzył zarówno na potrzeby duchowieństwa, jak i mieszczan. W dziedzinie malarstwa sakralnego wykonywał zarówno polichromie ścienne, obrazy ołtarzowe, obrazy do feretronów a także do kapliczek. Trudnił się także renowacją dawnego malarstwa. Szczególnym zamiłowaniem Stolarskiego było wykonywanie licznych kopii wizerunku Matki Boskiej Myślenickiej. Poza wyposażeniem myślenickich kościołów – parafialnego i św. Jakuba – jego prace znajdują się obecnie w Muzeum Niepodległości w Myślenicach oraz w kościołach w Zakliczynie, Trzebuni, Wiśniowej czy Skomielnej Białej.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Umieszczony w ołtarzu głównym kościoła parafialnego w Myślenicach obraz przedstawiający scenę Narodzenia Najświętszej Marii Panny został namalowany w 1830 roku przez myślenickiego malarza, Sebastiana Stolarskiego. Fundatorami dzieła było małżeństwo – Jan i Marianna Święchowie.

Bibliografia